Πενήντα δύο ημέρες ύστερα από τη ρωσική εισβολή και την έναρξη της ένοπλης σύρραξης κατά της ουκρανικής επικράτειας, εικασίες περί τήρησης και συμμόρφωσης του επιτιθέμενου κράτους με όσα πρεσβεύει το διεθνές δίκαιο και τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης χαρακτηρίστηκαν πράγματι, ουτοπικές. Η διένεξη της 24ης Φεβρουαρίου δεν περιορίστηκε αποκλειστικά στην επιτακτική ανάγκη του Ρώσου ηγέτη, Βλαντιμίρ Πούτιν, να επιδείξει την πολυδάπανη στρατιωτική ευρωστία της χώρας του, αλλά στην πολύχρονη επιθυμία του για περαιτέρω διεύρυνση των εδαφικών ορίων της και στην άσκηση ουσιώδους ελέγχου στην ευρύτερη περιοχή. Καθίσταται λοιπόν αντιληπτό πως η εν έτει 2022 ρωσο-ουκρανική διαμάχη έχει επιφέρει πρωτόγνωρες ανατροπές και μεταβολές παγκοσμίου εμβέλειας. Μολαταύτα έχει αποτελέσει το έναυσμα για την αφύπνιση του ευρωπαϊκού εποικοδομήματος και τη λήψη δραστικότερων αποφάσεων, οι οποίες θα διακρίνονται για την ωφελιμότητα και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους.
Η Ευρώπη, όντας ένα μόρφωμα που εμπράκτως επιδιώκει να εξελιχθεί, να ανταποκριθεί και να ελιχθεί στα συνεχώς μεταβαλλόμενα δεδομένα και προκλήσεις της καθημερινότητας, κατόρθωσε να υψώσει το ανάστημά της απέναντι στον πρώην ομονοούντα, τη Ρωσία. Η εξ αρχής τήρηση αδιάλλακτης, επιθετικής, απαξιωτικής στάσης εκ μέρους του Προέδρου της ρωσικής ομοσπονδίας συνδυαστικά με την κατάφωρη παραβίαση θεμελιωδών κανόνων που διέπουν, όχι μόνο την Ένωση, αλλά τη διεθνή κοινότητα εν συνόλω, κρίθηκαν επαρκή τεκμήρια για την ένδειξη καθολικής αποδοκιμασίας, δεδομένου ότι αφορούν σε εγκληματικές ενέργειες μίας οικονομικής και πολιτικής ελίτ. Εξάλλου, όπως επισημάνθηκε στην έκτακτη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, «η χρήση βίας και εξαναγκασμού για τη μεταβολή των συνόρων δεν έχει θέση στον 21ο αιώνα. Οι εντάσεις και συγκρούσεις θα πρέπει να επιλύονται αποκλειστικά μέσω του διαλόγου και της διπλωματίας».
Ομολογουμένως, οι αδιάλειπτες απόπειρες των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συνδράμουν στην αποκλιμάκωση της έκρυθμης κατάστασης, δεν ευδοκίμησαν. Η άκρως προκλητική συμπεριφορά του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος αρνήθηκε κατηγορηματικά την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ουκρανία με το πρόσχημα ότι δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα του ζημιούμενου κράτους στην πλήρη εδαφική του ακεραιότητα, επέτεινε το αίτημα για την επιβολή κυρώσεων. Απώτατος σκοπός των ληφθέντων μέτρων θεωρήθηκε η οικονομική αποδυνάμωση του κοινού πλέον, αντιπάλου. Αρχής γενομένης της 23ης Φεβρουαρίου 2022, μία ημέρα πριν την έναρξη των εχθροπραξιών, διαμορφώθηκε η πρώτη δέσμη κυρώσεων, κατά την οποία η πρόσβαση της ρωσικής ομοσπονδίας σε υπηρεσίες της Ένωσης, με πρωταρχικές τις χρηματοπιστωτικές και κεφαλαιουχικές αγορές, περιορίζεται αισθητά. Ακόμη, όσον αφορά την αναγνώριση εκ μέρους της ρωσικής Κρατικής Δούμας των εκτός κυβερνητικού ελέγχου επαρχιών, Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, αποφασίστηκε η επιβολή κυρώσεων κατά προσώπων της «κάτω» βουλής και οικονομικοί περιορισμοί.
Μία επιπρόσθετη δέσμη μέτρων εγκρίθηκε την 25η Φεβρουαρίου, βάσει της οποίας η Ρωσία πρόκειται να υποστεί περαιτέρω οικονομικούς περιορισμούς, όχι μόνο στον χρηματοπιστωτικό τομέα, αλλά και σε επίπεδο τεχνολογικό, μεταφορών και ενεργειακό. Η επιβολή ατομικών κυρώσεων δεν παύει και πλέον δεν πλήττονται μόνο τα μέλη της Κρατικής Δούμας, καθώς μηνύονται ο Πρόεδρος Πούτιν, ο διπλωμάτης και Υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, μέλη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του ρωσικού κράτους. Η μη διακοπή της ένοπλης σύγκρουσης και η απροθυμία του αντιπάλου να διαπραγματευτεί επί ίσοις όροις με τους εταίρους του οδήγησε στην έγκριση μίας τρίτης δέσμης περιοριστικών μέτρων. Ενδεικτικά, προβλέπεται η απαγόρευση μετατροπής του εθνικού νομίσματος της Ρωσίας, του ρουβλίου, σε ευρώ και οποιωνδήποτε οικονομικών συναλλαγών της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα, καθώς ανεστάλη στις 2 Μαρτίου η λειτουργία και μετάδοση πληροφοριών από τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης «Sputnik» και «Russia Today» στις χώρες του δυτικού κόσμου.
Σχεδόν έναν μήνα μετά το ξέσπασμα του ολέθριου πολέμου, πιο συγκεκριμένα την 15η Μαρτίου, τα περιοριστικά μέτρα επεκτείνονται στις εισαγωγές και εξαγωγές του παραβιάζοντος κράτους. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδιώκοντας να επιτύχουν την ενεργειακή τους απεξάρτηση από την εύπορη σε κράματα, Ρωσία, προβαίνουν, εκτός από τη ματαίωση καινούριων ενεργειακών επενδύσεων και στη διακοπή εισαγωγών χάλυβα και σιδήρου. Απαγορεύονται επιπλέον, οι εξαγωγές ειδών πολυτελείας από τη ρωσική ομοσπονδία, ενώ οι κυρώσεις ατόμων δεν παύουν να αυξάνουν. Αξίζει να σημειωθεί η επιβολή κυρώσεων στον οικονομικό τομέα και προς τη Λευκορωσία, δεδομένου ότι συμμετέχει ενεργά κατά του ουκρανικού μετώπου.
Το τελευταίο πακέτο περιορισμών και απαγορεύσεων εγκρίθηκε στις 8 Απριλίου του τρέχοντος έτους και αποβλέπει στην περαιτέρω συρρίκνωση των εισαγωγών- εξαγωγών∙ εισαγωγές άνθρακος, ορυκτών καυσίμων στέρεας μορφής, ξύλου, τσιμέντου, θαλασσινών προϊόντων, αλκοολούχων ποτών με χώρα προέλευσης τη Ρωσία έπαυσαν, όπως και οι εξαγωγές διαφόρων αγαθών από τα δυτικά κράτη προς τη χώρα που εξακολουθεί να αθετεί την ισχύ των κανόνων. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγόρευσε ρητώς την προσέλευση των ρωσικών πλοίων στους λιμένες της Ένωσης και την ελευθερία πρόσβασης των οδικών μεταφορέων από τη ρωσική και λευκορωσική επικράτεια προς τα ευρωπαϊκά κράτη. Να μη λησμονηθούν τέλος, οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε 217 πρόσωπα και 18 οντότητες.
Από τα ρηθέντα ανακύπτει το συμπέρασμα ότι το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δύναται να λειτουργήσει ως ένας ηχηρός φραγμός απέναντι σε όσους προσπαθούν με τη χρήση δόλιων μέσων να ανατρέψουν την καθεστηκυΐα τάξη πραγμάτων. Είναι γεγονός πως η σύγκρουση επέτεινε την έκφραση αμφισβήτησης για την ύπαρξη ή ανυπαρξία της διεθνούς έννομης τάξης, της αποτελεσματικότητας ή μη των θεσμών της, προξένησε εν γένει αμφιβολίες για το μέλλον της υφηλίου, η οποία έχει υποστεί πολλαπλές κρίσεις το ύστατο χρονικό διάστημα. Οι κρίσεις τείνουν να αποτελέσουν μία κανονικότητα, εν προκειμένη περιπτώσει ωστόσο, η συσπειρωμένη Ευρώπη εκδηλώνει εντόνως τη δυσαρέσκειά της στις πράξεις που σπιλώνουν τον αξιακό της κώδικα και εγγυάται να επιφέρει την ειρήνη μέσω της χάραξης πολιτικών που προάγουν την ενότητα, αμοιβαιότητα, συνεργασία.
Σε καθημερινή βάση, διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί, ηγέτες κρατών, απλοί πολίτες επιδεικνύουν την αλληλεγγύη τους στους εκατομμύρια πληγέντες, διότι, όπως τονίζει ο Παλαιστίνιος ποιητής, Μαχμούντ Νταρουΐς, «Όταν πολέμους ξεκινάς, να σκέφτεσαι τους άλλους… μην ξεχνάς, όσους λαχταρούν την ειρήνη… Όταν γυρνάς στο σπιτικό σου, να σκέφτεσαι τους άλλους… μην ξεχνάς, όσους ζουν σε αντίσκηνα… Όταν ελεύθερα μιλάς, να σκέφτεσαι τους άλλους… Εκείνους που δεν τους αφήνουν να μιλήσουν…».
Συντάκτης: Μαρία Κλάδη