Ο Μάρτιος του 2024, αποτέλεσε ένας μήνας συνταρακτικών γεγονότων αναφορικά με το Ρωσοουκρανικό ζήτημα, τα οποία σίγουρα επιφυλάσσουν πολλά για την εξέλιξη του ρωσοουκρανικού πολέμου. Ειδικότερα το τελευταίο δεκαήμερο του απερχόμενου μήνα, υπέδειξε πως η Ρωσία του Πούτιν περνά πλέον στην αντεπίθεση, εξέλιξη η οποία ενδέχεται να εγκυμονεί οδυνηρές συνέπειες για την Ουκρανία και τη Δύση που υποστηρίζει την ουκρανική πλευρά.

Η εμπλοκή των δυτικών δρώντων στις ρωσοουκρανικές υποθέσεις -ιδιαίτερα όσο διαρκεί το πολεμικό μέτωπο – αποτελεί μεγαλύτερη από ποτέ, δεδομένο το οποίο έχει ξεκινήσει να αναγνωρίζεται πλέον ξεκάθαρα από το Κρεμλίνο: Με φόντο τις συζητήσεις για την διεξαγωγή μιας πιθανής ειρηνευτικής συνόδου με πρωτοβουλία του Ζελένσκι η οποία ενδέχεται να πραγματοποιηθεί στην Ελβετία σε απροσδιόριστη μέχρι στιγμής ημερομηνία, ο εκπρόσωπος τύπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πέσκοφ εξέφρασε τις απόψεις του οι οποίες δεν φάνηκαν διόλου ενθαρρυντικές. Συγκεκριμένα, ο Πέσκοφ χαρακτήρισε οποιαδήποτε ειρηνευτική σύνοδο παγκόσμιας εμβέλειας η οποία θα αποκλείει τις ρωσικές επιδιώξεις ως «παράλογη και αποτυχημένη». «Γίνεται το Ουκρανικό ζήτημα να επιλυθεί δίχως τη συμμετοχή της Ρωσίας; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη – δεν γίνεται. Επειδή η Ουκρανία έχει μετατραπεί σε εργαλείο της συλλογικής Δύσης με τη βοήθεια της οποίας σκοπεύει να επιβάλλει μεγαλύτερη πίεση στη Ρωσία, να την περιορίσει και να την παρατήσει στα περιθώρια της ανάπτυξης. Και αν τα καταφέρουν, να την αποτελειώσουν». Οι δηλώσεις αυτές του Πέσκοφ, σαφώς επιβεβαιώνουν και την απόρριψη από το Κρεμλίνο των Ουκρανικών ειρηνευτικών πλάνων, περί υποχώρησης των Ρωσικών στρατευμάτων από όλη την Ουκρανική επικράτεια και αποκατάστασης των συνόρων στα δεδομένα του 1991, συμπεριλαμβανομένης και της χερσονήσου της Κριμαίας η οποία βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή εδώ και δέκα χρόνια.

Μέχρι προσφάτως, αποτελούσε χαρακτηριστικό γνώρισμα πως το Κρεμλίνο χαρακτήριζε την ευρύτερη κατάσταση στην Ουκρανία ως Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση (SMO), προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να παραπλανήσει την ρωσική κοινή γνώμη αλλά κυρίως του συμμάχους των Ουκρανών στην Ευρώπη και όχι μόνο. Το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου ωστόσο, ανέτρεψε για άλλη μια φορά τα ήδη ισχύοντα όσον αφορά την επίσημη ρητορική της Μόσχας: Επιμένοντας ο Ρώσος εκπρόσωπος Τύπου, προχώρησε σε νέες δηλώσεις οι οποίες φανερώνουν για ακόμη μια φορά την αλλαγή στάσης της Ρωσίας, αλλά και την αντεπίθεση της στο Κίεβο και τη Δύση: «Βρισκόμαστε σε κατάσταση πολέμου. Ναι, ξεκίνησε ως μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση, αλλά από τη στιγμή που η συλλογική Δύση συμμετέχει σε αυτό στην πλευρά της Ουκρανίας, εξελίχθηκε σε πόλεμο για εμάς. Είμαι πεπεισμένος για αυτό. Και όλοι πρέπει να το καταλάβουν. Για την εσωτερική κινητοποίηση τους».

Η αλλαγή της ρητορικής του Κρεμλίνου από «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» σε «κατάσταση πολέμου», υπαινίσσεσαι δύο πράγματα: Πρώτον πως το επιτελείο του Πούτιν έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί τον όρο «πόλεμο» όλο και συχνότερα, συμπεραίνοντας πως η κατάσταση στο μέτωπο του πολέμου θα λάβει άλλη τροπή, αφενός διαρκώντας παραπάνω και εγκαθιδρύοντας σκληρότερες ενέργειες εναντίον του Κιέβου, αφετέρου διογκώνοντας την αβεβαιότητα και την απαισιοδοξία αναφορικά με το μέλλον της Ουκρανίας. Δεύτερον, τα νέα δεδομένα φανερώνουν πως ο συγκεκριμένος πόλεμος δεν χαρακτηρίζεται πλέον μόνο από το δίπολο Ρωσία-Ουκρανία αλλά αποτελεί πια μια σύγκρουση ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση μέσω της Ουκρανίας, καθώς οι τελευταίες δηλώσεις Πέσκοφ, απεικονίζουν ξεκάθαρα πως το Κρεμλίνο στρέφεται ενάντια στους δυτικούς συμμάχους του Κιέβου. Η μεταστροφή αυτή της ρητορικής της Μόσχας, σηματοδοτεί πλέον την αντεπίθεση της Ρωσίας μετατρέποντας τον πόλεμο στο εσωτερικό του Ουκρανικού κράτους ως την αποκλειστική αποστολή της νέας θητείας Πούτιν, δημιουργώντας ερωτήματα όσον αφορά τις επόμενες ενέργειες του Ρώσου Προέδρου ό οποίος μόλις τον προηγούμενο μήνα ανανέωσε την θητεία του στον ρωσικό προεδρικό θώκο με αδιαμφισβήτη άνεση.

Το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου, σημαδεύτηκε επίσης από το τρομοκρατικό χτύπημα που πραγματοποιήθηκε σε συναυλιακό χώρο κοντά στη Μόσχα την βραδινή της 22ης Μαρτίου, στερώντας τη ζωή σε περίπου 144 άτομα. Παρόλο της ανάμειξης της οργάνωσης του Ισλαμικού Κράτους (IS), η οποία σε δήλωση της ανέλαβε την ευθύνη των επιθέσεων –δεδομένου πως η Ρωσία έχει βρεθεί στο μικροσκόπιο της δράσης του Ισλαμικού Κράτους λόγω της εμπλοκής της στις υποθέσεις της Συρίας από το 2015 και της υποστήριξης της στον νυν πρόεδρο της χώρας Μπασάρ αλ Άσαντ η οποία οδήγησε σε σημαντική μείωση της Ισλαμιστικής δράσης στη χώρα-, και δηλώσεων της Ουάσινγκτον πως το Ισλαμικό Κράτος-Επαρχία Χορασάν (ISIS-K) το οποίο αποτελεί παράρτημα του Ισλαμικού Κράτους βρίσκεται συγκεκριμένα πίσω από την επίθεση το Κρεμλίνο αναγνωρίζει την ανάμειξη του IS μεν, παραμένει πεπεισμένο πως το ενορχήστρωσε η Ουκρανία δε, και αυτό αντικατοπτρίζεται από τις δηλώσεις Πούτιν, τριών ημερών ύστερα της επίθεσης: «Ξέρουμε ότι το έγκλημα πραγματοποιήθηκε από τα χέρια ακραίων Ισλαμιστών, την ιδεολογία των οποίων ο Ισλαμικός κόσμος πολεμάει εδώ και αιώνες. Η θηριωδία αυτή, ενδέχεται να αποτελεί σύνδεσμος σε μια ολόκληρη σειρά αποπειρών από αυτούς που βρίσκονται με τη χώρα μας σε πόλεμο από το 2014, με τη βοήθεια του νέο-Ναζιστικού καθεστώτος του Κιέβου».

Τις πεποιθήσεις Πούτιν φαίνεται να ενστερνίζεται και ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφάλειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας (FSB) Αλεξάντρ Μπόρτνικοφ, δηλώνοντας τα εξής: «Πιστεύουμε πως η ενέργεια ήταν προετοιμασμένη από τους ακραίους Ισλαμιστές, αλλά φυσικά οι ειδικές υπηρεσίες της Δύσης έχουν συμβάλει. Και οι ειδικές υπηρεσίες της Ουκρανίας έχουν άμεση σχέση με αυτό». Φυσικά το Κίεβο από πλευράς του έχει αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη ή σχέση με το τρομοκρατικό χτύπημα. Επιστρέφοντας πίσω στα περί Η.Π.Α και IS, αποτελεί πλέον γνωστό πως η Ουάσινγκτον είχε ήδη προειδοποιήσει από τις 7 Μαρτίου την Ρωσία για την πιθανότητα οργάνωσης μιας τρομοκρατικής επίθεσης στη χώρα από το ISIS-K, συμβουλεύοντας ταυτόχρονα τους Αμερικανούς που διαμένουν στη Ρωσία να αποφεύγουν όσον το δυνατό περισσότερο δημόσιες συγκεντρώσεις και εκδηλώσεις όμως όπως φέρουν πληροφορίες, οι προειδοποιήσεις των υπηρεσιών πληροφόρησης των Η.Π.Α κατέληξαν ατελέσφορες εξαιτίας του ίδιου του Πούτιν, ο οποίος επέλεξε να τις αγνοήσει χαρακτηρίζοντας τες ως προσπάθεια της Δύσης να «αποσταθεροποιήσει τη Ρωσία» κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο FSB μια εβδομάδα νωρίτερα της τρομοκρατικής επίθεσης. Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters εκτός των Η.Π.Α, προειδοποιήσεις για πιθανό τρομοκρατικό χτύπημα στην ενδοχώρα της Ρωσίας  εξέφρασε και το Ιράν, καθώς το Ιρανικό κράτος βρέθηκε στο στόχαστρο του ISIS-K την 3η Ιανουαρίου όταν πραγματοποιήθηκαν βομβιστικές επιθέσεις στην πόλη Κεμάν, στοιχίζοντας τη ζωή σε περίπου 100 ανθρώπους και οδηγώντας στη σύλληψη 35 υπόπτων, με το Ισλαμικό Κράτος να αναλαμβάνει και εκεί την ευθύνη και με τις υπηρεσίες πληροφόρησης των Η.Π.Α να επιβεβαιώνουν την ανάμειξη του ISIS-K στις επιθέσεις της 3ης Ιανουαρίου.

Οι προειδοποιήσεις της Ουάσινγκτον και της στενής συμμάχου της Μόσχας Τεχεράνης, από ότι φαίνεται δεν είναι αρκετές για να αποτρέψουν την ρητορική μίσους απέναντι στην Ουκρανία η οποία έχει οξυνθεί στην Ρωσία με φόντο το τρομοκρατικό χτύπημα της 22ης Μαρτίου: Όπως αναφέρουν οι πληροφορίες το Σαββατοκύριακο που ακολούθησε της επίθεσης, ρωσικά media προσπαθούσαν να υπονοήσουν πως η Ουκρανία αποτελεί υπεύθυνη με τη δικαιολογία πως οι Δυτικές χώρες προσπάθησαν να χτίσουν μια θεωρία κατά την οποία το IS βρίσκεται πίσω από το τρομοκρατικό χτύπημα ώστε να μην ενοχοποιηθεί το Κίεβο, καθώς η Δύση εκτίμησε πως οποιαδήποτε σύνδεση ανάμεσα στην Ουκρανία και την επίθεση θα κατέληγε μοιραία για εκείνη και για όλη την αντί-ρωσική συμμαχία γενικότερα. Η εμπλοκή της Ουκρανίας στην επίθεση της 22ης Μαρτίου, έχει ενισχυθεί εν μέρει και από τους ισχυρισμούς Πούτιν και Μπόρτνικοφ πως οι τέσσερις βασικοί ύποπτοι με ηλικίες από 30 έως 19 και με καταγωγή από το Τατζικιστάν, προσπάθησαν να ξεφύγουν μετά την επίτευξη του τρομοκρατικού χτυπήματος στην Ουκρανική ενδοχώρα όπου και συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια της απόπειρας διαφυγής αυτής. Οι ισχυρισμοί αυτοί ωστόσο, καταρρίφθηκαν αμέσως ύστερα των δηλώσεων του Λευκορώσου Προέδρου Αλεξάντερ Λουκασένκο, πως οι υπαίτιοι αρχικά σχεδίαζαν να ξεφύγουν προς τη Λευκορωσία αλλά φοβήθηκαν τους αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα, και έτσι επέλεξαν να κατευθυνθούν προς την Ουκρανία.

Το τρομοκρατικό χτύπημα της 22ης Μαρτίου δεν αποτελεί το μοναδικό στην 24ετή θητεία του Πούτιν αλλά όπως φέρουν και οι πληροφορίες, αποτελεί τη μεγαλύτερη επίθεση σε διάστημα δύο δεκαετιών. Από το 2000 έτος κατά το οποίο ο Ρώσος ηγέτης ανέλαβε για πρώτη φορά τα ηνία της χώρας, το Ρωσικό κράτος έχει συγκλονιστεί από μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων: Τον Σεπτέμβριο του 1999, προκλήθηκε έκρηξη τεσσάρων συνολικά κτιρίων στην πρωτεύουσα της Μόσχας καθώς και σε άλλες δύο ακόμη πόλεις με θύματα 307 άτομα. Στις 23 Οκτωβρίου 2002, πραγματοποιήθηκε επίθεση σε θέατρο της Μόσχας, η οποία κατέληξε σε ομηρία 850 ατόμων και τελικά στο θάνατο 139 εξ αυτών, ενώ την πρωινή της 1ης Σεπτεμβρίου 2004 πραγματοποιήθηκε επίθεση σε σχολείο στην Ρωσική πόλη Μπεσλάν, οδηγώντας σε 334 θύματα. Οι υπόγειοι σιδηρόδρομοι έχουν με τη σειρά τους αποτελέσει αντικείμενα τρομοκρατικών επεισοδίων, με περιστατικά να σημειώνονται τον Φεβρουάριο και τον Ιούλιο του 2004 στη Μόσχα, τον Μάρτιο του 2010 επίσης στη Ρωσική πρωτεύουσα, το 2023 στο Βόλγκογκραντ, και το 2017 στην Αγία Πετρούπολη. Οι αεροπορικές υποδομές της Ρωσίας φυσικά δεν έχουν ξεφύγει από το τοπίο, με επιθέσεις να πραγματοποιούνται το 2004, το 2011, και το 2015, με τον υπαίτιο στο συγκεκριμένο συμβάν να αποτελεί ξανά το Ισλαμικό Κράτος.

Το μέλλον της Ουκρανίας, αποτελούσε ανέκαθεν δυσοίωνο μετά από δύο και πλέον έτη συνεχών πολεμικών επιχειρήσεων στο έδαφος της. Τα γεγονότα της 22ης Μαρτίου ωστόσο αλλά και οι δηλώσεις του Κρεμλίνου λίγες ημέρες πριν την τρομοκρατική επίθεση, ενισχύουν ακόμη περισσότερο την αβεβαιότητα της τύχης του ουκρανικού λαού. Η παραδοχή πλέον της Ρωσίας πως βρίσκεται σε πόλεμο με την Ουκρανία, η άρνηση ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων, αλλά και η σιγουριά του Κρεμλίνου πως η Ουκρανία αποτελεί υπεύθυνη για το τρομοκρατικό χτύπημα, αποδεικνύουν ένα αξιοσημείωτο γνώρισμα: Πως η Ρωσία περνάει πλέον στην αντεπίθεση και η διεθνής κοινότητα οφείλει να είναι προετοιμασμένη για τα χειρότερα όσον αφορά την εξέλιξη της σύγκρουσης και ευρύτερα το μέλλον της Ουκρανίας.

Συντάκτης: Μαρία Ανδρίκου

Πηγές:

Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις του What Politics Means και της συντακτικής ομάδας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου από άλλες ιστοσελίδες χωρίς άδεια του What Politics Means. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των δύο έως τριών πρώτων παραγράφων με την προσθήκη ενεργού link για την ανάγνωση της συνέχειας στο What Politics Means. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίσουν νομικά μέτρα.