“Θέλω να ζω σε έναν κόσμο οπού τα όντα θα είναι μόνο άνθρωποι, άλλον τίτλο πέρα από αυτον” δήλωνε ακράδαντα ο ποιητής και συγγραφέας Πάμπλο Νερουδα επιχειρώντας να επισημάνει την μύχια επιθυμία του αλλά και πίστη του σε μία κοινωνία άνευ διακρίσεων, υπογραμμίζοντας δεόντως την ιδέα της ισότητας. Στα πλαίσια μιας κοινωνίας οπού η ανάγκη για ισοτιμία και ισότητα υφίσταται φαινομενικά ενώ παράλληλα πολλάκις υποτιμάται και χλευάζεται ως πρόφαση των θιγόμενων ομάδων για αντίδραση και “επανάσταση” συνάδει απόλυτα η ρήση, ειρωνικής χροιάς, πως «Ο φεμινισμός είναι η ριζοσπαστική ιδέα ότι οι γυναίκες είναι άνθρωποι» συμφωνά με την Ντέμπορα Καμερον.
Εφαλτήριο για την πρώτη έκδηλη δυσφορία και την μετάβαση στη δράση στάθηκε η επί αιώνες ανοχή και αποδοχή της ανδρικής υπεροχής και κυριαρχίας. Το απόσταγμα του γυναικείου λογού και οι ρίζες της μεταπολεμικής χειραφέτησης των γυναικών, ήταν το φεμινιστικό κίνημα τον 19ο αιώνα με την διεκδίκηση να είναι κατά βάση νομική και πολίτικη. Αδιαμφισβήτητα, διανύοντας τον 21ο αιώνα, η γυναίκεια φωνή καθίσταται πλέον παρούσα σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης δραστηριότητας, διεκδικώντας παρόλα αυτά ηχηρά και κυρίως πρακτικά σεβασμό και ίση μεταχείριση. Πράγματι θα ήταν άδικο να υποστηρίζουμε το αντίθετο και να εθελοτυφλούμε στην πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον άφορα την αναγνώριση και την κατοχύρωση των κεκτημένων γυναικείων δικαιωμάτων, χωρίς ωστόσο αυτό να συνεπάγεται το επιδιωκόμενο επίπεδο αποδοχής και ισοτιμίας με την ανδρική, έμφυτη κοινωνικά, κυριαρχία.
Το ερώτημα που εγείρει το ενδιαφέρον πολλών ενώ παράλληλα αποτελεί τροφή για σκέψη, είναι γιατί ακόμη και σήμερα μιλάμε για ‘’φεμινισμο’’, ένα ερώτημα που δυστυχώς εκφράζεται ως επί το πλείστον από άνδρες, κάνοντας εμφανές το πρόβλημα της συνειδητοποίησης πως οι ρίζες της πατριαρχικής δομής κοινωνίας είναι βαθιές ενώ τα κατάλοιπα της ιδιαίτερα πρόδηλα στη σύγχρονη πραγματικότητα. Δυστυχώς, ιδιαίτερα απογοητευτική είναι η επικρατούσα αντίληψη του ανδρικού φύλου για τον φεμινισμό και τα συνεπαγόμενα αιτήματα που περικλείονται εντός του. Δεν είναι μικρό το ποσοστό ανθρώπων που έχουν, λανθασμένα, την άποψη πως είναι μία αντίδραση στα κακώς κείμενα μίας περασμένης εποχής, μια αντίδραση στην αέναη βαναυσότητα που υπέστη το ‘’ασθενές φύλο’’ στο παρελθόν, ένας αγώνας για ενδεχόμενη εκδίκηση και υπεροχή. Επιτακτική λοιπόν είναι η ανάγκη για αντιμετώπιση του φαινόμενου στις πραγματικές του διαστάσεις, η αναγνώριση ότι πρόκειται για έναν αγώνα κατάργησης των παραδοσιακών ρόλων των φύλων που βασίστηκαν στην εξουσία, στο κοινωνικό εκείνο σύστημα της ανδρικής κυριαρχίας και της γυναικείας υποταγής.
Κάνοντας λόγο για φεμινισμό ασπαζόμαστε την ιδέα πως διανύουμε μια περίοδο στα πλαίσια της οποίας αφενός η θέση της γυναικάς βρίσκεται σε υποδεέστερη θέση μέσα στη κοινωνία με μοναδικό κριτήριο το βιολογικό της φύλο και αφετέρου ότι αυτός ο υποβιβασμός δεν είναι σαφώς επιθυμητός αλλά δυστυχώς ούτε αναπόφευκτος, με μοναδικό όπλο την δύναμη της πολιτικής δράσης. Αν η κοινωνία λοιπόν είναι αυτή που ασκεί καταπίεση, πυροδοτεί τις διακρίσεις και τρέφει την άνιση απονομή αξίας και κύρους, αυτό συμβαίνει επειδή στη βάση της είναι ανδροκρατούμενη. Γίνεται λόγος για πρόοδο, εξέλιξη και κατάκτηση ίσων δικαιωμάτων ενώ την ίδια στιγμή η χωρά μας βρίσκεται στην 24η θέση στην ΕΕ, συμφωνά με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του Δείκτη ισότητας των φύλων. Την ίδια στιγμή μάλιστα η γυναικά εξακολουθεί να αμείβεται πολύ λιγότερο από έναν άντρα για την ίδια θέση εργασίας, ενδεχομένως στερούμενη σε προνόμια, με μοναδικό και ανώτερο αυτό της γυναικείας της φύσης. Αποκορύφωμα όλων τα ποσοστά γυναικοκτονιών που αυξάνονται καθημερινά με ιλιγγιώδη ταχύτητα, δίνοντας έμφαση και χώρο για μια ακόμη φορά σε συζητήσεις τύπου: γιατί να αποδίδεται νομικά ο όρος ‘’γυναικοκτονία’’ και όχι ‘’ανθρωποκτονία’’, αντί να αποδίδεται η δέουσα σοβαρότητα στα γεγονότα.
Δυστυχώς, η ιστορία αναβιώνει στις μέρες μας, τα έμφυλα στερεότυπα κάνουν αισθητή τη παρουσία τους σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δράσης, πλήττοντας και επηρεάζοντας πρωτίστως τις γυναίκες αλλά ασυνείδητα εξίσου και τους άντρες. Καθίσταται αναγκαία η επαγρύπνηση των ανδρών για συνειδητοποίηση πως είναι θύματα της ανδρικής κυριαρχίας, της κοινωνίας της οποίας οι ίδιοι είναι δημιουργοί. Καλούνται να αντιληφθούν τις βλαπτικές συνέπειες της ανδρικής ανωτερότητας που υφίστανται λόγω της εσωτερικευμένης καταπίεσης, όταν για παράδειγμα αποτυγχάνουν να προσαρμοστούν στα πρότυπα αρρενωπότητας.
Ο ατέρμονος αγώνας των γυναικών γι’ αυτά που η φύση κόσμησε το γένος των ανδρών ως δεδομένα, καλεί κάθε γυναικά να ενταχθεί στην αρένα της διεκδίκησης. Τα φεμινιστικά κινήματα είναι τόσο επίκαιρα που γεννούν και σπείρουν την αμφιβολία για το αν η κοινωνία είναι έτοιμη και πρόθυμη για πραγματική αλλαγή και αποδόμηση. Το γυναικείο φύλο, «φορτωμένο» με όλα αυτά τα νοήματα που του προσέδωσε η κοινωνία και που εκδηλώνονται ως υποδείξεις για τον τρόπο με τον οποίο οφείλει να ντύνεται, να περπατάει, να μιλάει, να φλερτάρει χωρίς να προκαλεί, να μην περνάει από σκοτεινά σοκάκια όταν γυρνάει σπίτι και να γεννήσει πριν τα τριάντα, προχωρά πολύ πιο πέρα από την απλή διεκδίκηση νομικών δικαιωμάτων από το κράτος.
Ενστερνιζόμενη ωστόσο τον Οδυσσέα Ελύτη οφείλουμε να έχουμε την ελπίδα συνοδοιπόρο και να πιστεύουμε πως ‘’ Μια μέρα το παρελθόν θα μας αιφνιδιάσει με τη δύναμη της επικαιρότητας του. Δε θα έχει αλλάξει εκείνο αλλά το μυαλό μας’’.
Συντάκτης: Δαναή Γκανάρα