Η παρούσα ανάλυση προσπαθεί να ερμηνεύσει τους λόγους γύρω από τους οποίους κινείται η συζήτηση αν θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας αποτελεσματικός κοινός ευρωπαϊκός στρατός;. Χρειάζεται να κρατήσουμε πως πρακτικά ακόμη πρόκειται για μια συζήτηση και όχι για ένα έτοιμο σχέδιο προς υλοποίηση, καθώς το διακύβευμα της αποτελεσματικότητας του είναι μείζονος σημασίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προασπίζεται αρχές, αξίες και στόχους με ενδεικτικούς όρους τη διαφύλαξη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την προαγωγή της ειρήνης και της ευημερίας των πολιτών της, την παροχή ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης χωρίς εσωτερικά σύνορα μεταξύ των κρατών-μελών που την απαρτίζουν, ενώ παράλληλα θα λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα στα εξωτερικά της σύνορα για τη ρύθμιση του ασύλου και της εξωτερικής μετανάστευσης και την πρόληψη και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας. Ακόμη, ο απώτερος στόχος της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης αναφέρεται στη σύνδεση-ένωση των κρατών-μελών σε τομείς όπως η Οικονομία, ευρύτερους τομείς πολιτικής και πολιτιστικές και κοινωνικές ατζέντες. Αφουγκραζώμενοι αυτές τις έννοιες και στόχους, υπάρχει ικανότερο μέσο για την υλοποίηση ενός αποτελεσματικού στρατού; Το ζήτημα εστιάζεται στο γεγονός πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ένα κράτος, αλλά αποτελεί μια sui generis ένωση κρατών, κατέχοντας μοναδικά χαρακτηριστικά στο παγκόσμιο διεθνές σύστημα.
Αποτελεί κοινό τόπο πως πολλά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλήττονται στο ζήτημα της ισορροπίας δυνάμεων στο διεθνές σύστημα, όταν έρχονται σε αντιπαράθεση με υπερδυνάμεις όπως είναι οι ΗΠΑ και η Κίνα. Μήπως ο ευρωπαϊκός στρατός θα αποτελέσει μια πρακτική αντιμετώπιση της βίας δυνητικά και θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή άμυνα; Μήπως ο ευρωπαϊκός στρατός θα είναι ορόσημο μιας συντονισμένης προσπάθειας διαφύλαξης της κρατικής κυριαρχίας;
Το δίλλημα προσανατολίζεται στο αν αποτελεί ουτοπία ή ρεαλιστική πρακτική. Αρχικά, χρειάζεται να αποσαφηνιστεί το ζήτημα της ταυτότητας. Εξηγώντας, χρήζει ερμηνείας αν πραγματικά αισθανόμαστε ευρωπαίοι. Αν θα υπήρχαν ή υπάρχουν επί του παρόντος όντως πολίτες με το αίσθημα του πατριωτισμού, όχι μόνο για το κράτος καταγωγής τους, αλλά για το σύνολο των κρατών αυτού του υβριδικού διεθνούς οργανισμού. Πρώτα από όλα, αυτό είναι που χρειάζεται να εξακριβωθεί για να μπορέσει να υπάρξει μετέπειτα η πρακτική εφαρμογή του όποιου σχεδίου για κοινή στρατιωτική άμυνα. Η ύπαρξη των Ε.Δ. κρίνεται από τους πολίτες του εκάστοτε κράτους το οποίο προασπίζεται, στη συγκεκριμένη περίπτωση αναφερόμαστε στο σύνολο των κρατών-μελών και το αίσθημα περί υπεράσπισης των κρατικών τους δικαιωμάτων και των απώτερων στόχων τους.
Στα πλεονεκτήματά του εντάσσεται το γεγονός πως εύκολα αποδεικνύεται πως θα αυξανόταν η συνολική ισχύς των κρατών-μελών του και θα μπορούσαν αποτελεσματικότερα να ανταποκριθούν απέναντι σε υπερδυνάμεις και γενικότερα διεθνείς συγκρούσεις και εξωτερικές απειλές. Ίσως μάλιστα κι ένας στρατός ιδρυμένος και υποστηριζόμενος από έναν διεθνή οργανισμό να τηρούσε πληρέστερα τα σχετικά πρωτόκολλα περί αποφυγής εγκλημάτων πολέμου κι ακόμη και σε περιπτώσεις που υπερτερεί το “δίκαιο του ισχυρότερου”, οι Συμβάσεις της Γενεύης να είχαν αμεσότερη εφαρμογή. Παρ΄ όλα αυτά, χρειάζεται να διακριβωθούν και ορισμένα πρακτικά κωλύματα. Για παράδειγμα, πώς θα αποφασιστούν ποιοι θα είναι οι αξιωματικοί που θα τον υπηρετούν; Κάτω από ποιες συνθήκες θα λειτουργεί; Επιπροσθέτως, ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας, εκτός από την επάνδρωση και τη δομή της λειτουργίας του, είναι η απαραίτητη οικονομική του στήριξη. Τα ερευνητικά στατιστικά στοιχεία από το statista καταδεικνύουν πως από το 2005 μέχρι το 2021 τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης διέθεσαν 213 δισ. ευρώ στον τομέα της στρατιωτικής άμυνας, ποσό το οποίο αν ήταν συγκερασμένο γύρω από έναν ενιαίο στρατό, θα είχε πιθανώς υψηλότερα ποσοστά αμυντικών επιδόσεων.
Επίσης, μερικοί θα υποστηρίξουν πως ο ευρωπαϊκός στρατός θα αποτελέσει πυλώνα διακρατικής συνεργασίας και διαφύλαξης της ασφάλειας, αλλά και πως θα αναιρέσει τη θέση της Ευρώπης ως <<πολιτισμένη δύναμη>>. Αδιαμφισβήτητα, θα αλλάξουν οι ισορροπίες σε διεθνές επίπεδο και κάθε κράτος θα αναδιαμορφώσει τη θέση του απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόμα υπάρχουν ασάφειες ως προς το πρακτικό κομμάτι δημιουργίας και υλοποίησής του, το οποίο θα κρίνει πολλά για την γενικότερη αποτελεσματικότητά του. Η ύπαρξη μόνο του ΝΑΤΟ (Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου) αποδεικνύεται πως δεν επαρκεί πλήρως ως μια διεθνή στρατιωτική άμυνα, διότι ορισμένα από τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι παράλληλα και μέλη του. Η εμπειρία του ΝΑΤΟ θα λειτουργήσει ως αρωγός και θα γίνει προσπάθεια, αν πρόκειται να δημιουργηθεί, να βρει πρακτική εφαρμογή με βάση τις συνθήκες που επικρατούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα κράτη-μέλη της.
Καταληκτικά, να αναφέρουμε πως στην επίσημη ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δηλώνεται ότι σε ποσοστό 81% «Οι πολίτες της ΕΕ είναι υπέρ μιας κοινής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας». Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ακόμη αν πρόκειται για ένα μέτρο που θα το δούμε να παίρνει μορφή τα επόμενα χρόνια, πάντως αποτελεί σίγουρα εναρκτήριο λάκτισμα προβληματισμού και συνολικής αναθεώρησης των υφιστάμενων δεδομένων.
Συντάκτης: Ελένη Τζέλιου
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις του What Politics Means και της συντακτικής ομάδας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου από άλλες ιστοσελίδες χωρίς άδεια του What Politics Means. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των δύο έως τριών πρώτων παραγράφων με την προσθήκη ενεργού link για την ανάγνωση της συνέχειας στο What Politics Means. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίσουν νομικά μέτρα.
Διαβάστε επίσης: