Ένα σύνηθες φαινόμενο που διαδραματίζεται στη χώρα μας είναι αυτό της παραβίασης των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας. Αρκετά συχνά καταγράφονται από το FIR Αθηνών τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη, τα οποία εισέρχονται στον Ελληνικό εναέριο χώρο χωρίς σχέδιο πτήσης. Όμως, τι ακριβώς ισχύει με τους κανόνες του εναέριου χώρου και το ATHENAI FIR;
Η Περιοχή Πληροφόρησης Πτήσεων ( Flight Information Region (FIR) αποτελεί έναν αεροπορικό όρο, ο οποίος αναφέρεται στα όρια που έχουν θεσπιστεί στον εναέριο χώρο και στην ευθύνη που έχει το εκάστοτε κράτος-μέλος για τον έλεγχο του εναέριου χώρου του. Οι εναέριες αυτές περιοχές θεσπίστηκαν στο πλαίσιο του International Civil Aviation Organization (ICAO), ώστε να είναι δυνατή η αποτελεσματικά οργανωμένη και ρυθμισμένη διαχείριση του παγκόσμιου εναέριου χώρου και με αυτό τον τρόπο να εξυπηρετούνται οι σκοποί κι οι επιδιώξεις του εν λόγω οργανισμού καθώς και να εξασφαλίζονται οι ασφαλείς συνθήκες πτήσεων. Η περιοχή του FIR ορίζεται στο Annex 11 (Air Traffic Services) της Σύμβασης του Σικάγο (1944) ως: “An airspace of difined dimensions within which flight information service and alerting service are provided”.
Οι αρμοδιότητες συνεπώς του FIR για κάθε περιοχή έχουν καθαρά “λειτουργικό” χαρακτήρα και δεν έχουν σχέση με τις κυριαρχικές οριοθετήσεις. Η μόνη διαφοροποίηση που μπορεί να υπάρξει σχετικά με το FIR είναι στα όρια της περιοχής του, όπου τότε μέσω συμφωνίας που συνάπτεται μεταξύ των όμορων οριοθετούνται τα όρια της περιοχής του FIR σε συνάρτηση με τις υφιστάμενες κυριαρχικές οριοθετήσεις της εκάστοτε περιοχής. Μία τέτοια συμφωνία έχει θεσπιστεί μεταξύ του ATHINAI FIR και του INSTANBUL FIR, η οποία αφορά τα όρια της περιοχής πληροφόρησης πτήσεων και όχι τις ασκούμενες επιδιώξεις εντός αυτής.
Η περιοχή του ATHINAI FIR εφαρμόστηκε και οριοθετήθηκε τη δεκαετία του ’50 και περιλαμβάνει τον εθνικό εναέριο χώρο της Ελλάδας, τους θύλακες και τα τμήματα του διεθνούς εναέριου χώρου στο Αρχιπελαγικό σύμπλεγμα του Αιγαίου, του Ιονίου, του Μυρτώου και Κρητικού πελάγους, καθώς και τα τμήματα στην ευρύτερη όμορη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και οριοθετήθηκε έτσι ώστε να συμπίπτει με τα όρια της αιγιαλίτιδος ζώνης Ελλάδας – Τουρκίας. Στις Περιοχικές Συμφωνίες, που επικυρώθηκαν με αποφάσεις του Συμβουλίου του ICAO, για την όρια της Ελλάδας είχε δώσει τη συγκατάθεσή της και η Τουρκία, η οποία όμως το 1974 αρνήθηκε την υποβολή σχεδίων πτήσης από τα στρατιωτικά της αεροσκάφη, όταν αυτά εισέρχονται στο FIR Αθηνών, γεγονός που υποδηλώνει άρνηση και ως προς τους προβλεπόμενους πολιτικό – στρατιωτικούς κανόνες του ICAO.
Η κλιμάκωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη στο Αιγαίο αποτελεί ένα θέμα μείζονος σημασίας και η άρνηση υποβολής σχεδίων πτήσεων από τη μεριά της Τουρκίας αποτελεί παράβαση των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, γεγονός που οδηγεί την Ελληνική μεριά να προβεί σε αναγνώριση και αναχαίτηση των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών από τα ελληνικά πολεμικά αεροσκάφη. Η αναγνώριση και η αναχαίτηση που ακολουθείται από την Ελληνική πολεμική αεροπορία καθώς και οι ελάχιστες αποστάσεις προσέγγισης βασίζονται στους προβλεπόμενους από ICAO ANNEX 2 κανόνες αέρος. Τα Ελληνικά στρατιωτικά αεροσκάφη επεμβαίνουν άμεσα, καθώς θίγεται το ζήτημα της εθνικής ασφάλειας και μόνος στόχος των Ελλήνων πιλότων αποτελεί η ασφάλεια των Ελληνικών αιθέρων. Όταν από τα RADAR της πολεμικής αεροπορίας εντοπίζεται ίχνος αδιευκρίνιστης ταυτότητας μαχητικού, ξεκινάει άμεσα η διαδικασία αναγνώρισης. Εάν από τη διαδικασία αυτή δεν προκύψουν τα επαρκή στοιχεία που αναγνωρίζουν το αεροσκάφος, τότε δίνεται εντολή απογείωσης για την αναχαίτηση των αεροσκαφών.
Άξιο σημείωσης αποτελεί το γεγονός ότι για την ασφάλεια αυτή, Έλληνες πιλότοι έχουν πέσει εν ώρα καθήκοντος στην διάρκεια των αερομαχιών μένοντας χαραγμένοι στη μνήμη του Ελληνικού λαού ως ήρωες που έπεσαν υπέρ πατρίδος. Η τουρκική προκλητικότητα θα λέγαμε ότι ανά τα χρόνια αυξάνεται με παραβιάσεις από μεριάς τους να σημειώνονται και τις ημέρες μεγάλων εορτών για την Ελλάδα – όπως για παράδειγμα Χριστούγεννα, Θεοφάνεια- παρά τη συμφωνία και των δύο χωρών ότι τις μέρες των μεγάλων εορτών απαγορεύονται οι ασκήσεις και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες στο Αιγαίο. Οι εναλλασσόμενες περίοδοι φιλίας και εχθρότητας μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας ξεκινούν από εκατοντάδες χρόνια πίσω, ωστόσο, τα ανοιχτά ζητήματα που υπάρχουν μεταξύ των δύο χωρών, μάλλον θα χαρακτήριζε τους γείτονες μας, ως άσπονδους.
Συντάκτης: Κωνσταντίνα Ταράτσα