Η πολεμική διένεξη Ρωσία-Ουκρανία, φαίνεται πως πλέον δεν μπορεί να καθοριστεί αποκλειστικά με όρους επίγειων στρατιωτικών επιχειρήσεων στο διαμορφωμένο νοτιοανατολικό μέτωπο της Ουκρανικής επικράτειας. Από τις απαρχές του 2023, Μόσχα και Κίεβο έχουν περάσει στην αντεπίθεση κάνοντας χρήση αφενός πυραύλων (cruise missiles) και αφετέρου τηλεκατευθυνόμενων μη επανδρωμένων αεροχημάτων (UAVs) ή κοινώς γνωστών ως drones.

Η χρησιμότητα των drones, έχει γίνει αρκετά διάσημη ανάμεσα στις δυνάμεις της ουκρανικής πλευράς, καθώς το Κίεβο μπορεί πλέον να αντεπιτίθεται στο ρωσικό έδαφος δίχως να καθίσταται έρμαιο των ρωσικών χτυπημάτων στο έδαφος του. Η στρατηγική των Ουκρανών αποτελεί απλή: στρατιωτικές βάσεις, αεροδρόμια και αποθήκες καυσίμων, έχουν εξελιχθεί σε αντικείμενα στοχοποιήσεων των ουκρανικών drones ελπίζοντας πως σταδιακά θα επέλθει αποδυνάμωση των στρατιωτικών αντοχών του Κρεμλίνου, με την πολεμική αβεβαιότητα και αποσταθεροποίηση που βιώνει εδώ και σχεδόν ενάμιση χρόνο το Ουκρανικό κράτος, να μεταβιβάζεται σιγά σιγά και στο εσωτερικό του αντίπαλου δέους της.

Αυτολεξεί των δηλώσεων του Ουκρανού Προέδρου Βολοντιμίρ Ζελένσκι τον Αύγουστο, «Ο πόλεμος φτάνει στη Ρωσία». Εν συνεχεία της δήλωσης του, ο Ουκρανός Πρόεδρος έκανε λόγο για περαιτέρω ανάπτυξης της παραγωγής drones τα οποία θα είναι εξοπλισμένα ώστε να εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς και τεχνικές. «Η παραγωγή είναι αναγκαία. Αυξάνουμε σημαντικά την παραγωγή. Όμως, αποτελεί απαραίτητη η συστηματοποίηση του εφοδιασμού των στρατιωτών. Τα drones είναι τα μάτια και η προστασία της πρώτης γραμμής, και αποτελούν εγγύηση πως ο λαός δεν θα πληρώσει άλλο με τη ζωή του τι στιγμή που τα drones μπορούν να χρησιμοποιηθούν» συμπλήρωσε χαρακτηριστικά. Ο στρατιωτικός αναλυτής και επικεφαλής του Κέντρου Στρατιωτικών και Νομικών Επιστημών του Κιέβου Ολεκσάντρ Μονσιένκο, έκανε με τη σειρά του τις δικές του εκτιμήσεις περί της ουκρανικής τακτικής των UAVs. «Πιστεύω πως ο βαθμός αυτών των χτυπημάτων θα είναι μεγαλύτερος. Η Ουκρανία έχει προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει διαφορετικών τύπων drones ώστε να προκαλέσει χτυπήματα στις Ρωσικές πολεμικές και αμυντικές δυνάμεις. Θεωρώ πως αυτά τα drones, μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα του Ρωσοουκρανικού πολέμου».

Μέχρι σήμερα, έχουν σημειωθεί περισσότερα από 190 ουκρανικά χτυπήματα με drones στη ρωσική επικράτεια αλλά και στην υπό ρωσικής κατοχής χερσονήσου της Κριμαίας. Επίκεντρα των ουκρανικών drones, φέρεται να αποτελούν οι ρωσικές περιοχές του Μπριάνσκ, του Μπιέλγκοροντ και του Κούρσκ, οι οποίες βρίσκονται πλησίον των δυτικών συνόρων με την Ουκρανία. Ουκρανικές επιθέσεις αυτή τη φορά με υποθαλάσσια drones (UUVs), έχουν επίσης σημειωθεί σε ρωσικούς στόχους της Μαύρης Θάλασσας όπως σε ναυτικές βάσεις και πλοία και φυσικά στη γέφυρα υψίστης σημασίας για την είσοδο στη Κριμαία.

Πιθανώς το πιο εκτεταμένο χτύπημα με drones της ουκρανικής πλευράς μέσα στο χρονικό διάστημα των 18 μηνών διεξαγωγής της ρωσοουκρανικής διένεξης συνέβη το βραδύ της 30ης Αυγούστου, όπου έξι περιοχές της νότιας και βορειοδυτικής Ρωσίας στοχοποιήθηκαν από τις ουκρανικές επιθέσεις -διάρκειας μεγαλύτερων από τεσσάρων ωρών- με το αεροδρόμιο της ρωσικής πόλης του Πσκοφ, με σημείο αναφοράς περίπου 700 χιλιομέτρων βόρεια των συνόρων με την Ουκρανία, 700 χιλιομέτρων δυτικά της πρωτεύουσας της Μόσχας, αλλά και τοποθετημένο στα σύνορα της Ρωσίας με τις γειτονικές χώρες της Εσθονίας και της Λετονίας, να σημειώνει τις περισσότερες ζημιές.

Μεγάλο πλεονέκτημα του Κιέβου, καθίσταται το γεγονός πως η ευρύτερη περιοχή της ρωσικής πρωτεύουσας της Μόσχας έχει εξελιχθεί σε εύκολο στόχο των ουκρανικών drones με τις επιθέσεις να χρονολογούνται στη περιοχή από τον Φεβρουάριο του 2023. Συγκεκριμένα, χτυπήματα στη ρωσική πρωτεύουσα καταγράφηκαν την 30η Μαΐου την 4η Ιουλίου, την 30η Ιουλίου και την 1η Αυγούστου -με το επίκεντρο να αποτελεί το Διεθνές Αεροδρόμιο του Βνούκοβο- και ασφαλώς τα ουκρανικά χτυπήματα στην κεντρική Μόσχα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, με τις ζημιές να επηρεάζουν αρκετά ρωσικά κυβερνητικά κτίρια μαζί και το Expo Center, το οποίο βρίσκεται σε ακτίνα 5 χιλιομέτρων από το Κρεμλίνο.

Σε συνδυασμό με τις δηλώσεις του Ουκρανού Προέδρου, ο αναλυτής Τίμοθι Ας κάνει λόγο για άφιξη του πολέμου στο Ρωσικό κράτος. «Η Ουκρανία δείχνει πως μπορεί να κάνει αρκετά δύσκολη τη ζωή για την Ρωσία, τους Ρώσους και τον Πούτιν. Με επιθέσεις στην Κριμαία στην γέφυρα εισόδου του Κέρτς και στις Ρωσικές ναυτικές δυνάμεις στην Μαύρη Θάλασσα, φανερό μήνυμα αποτελεί το ότι μολονότι η επίθεση στο ουκρανικό έδαφος «πουλήθηκε» μερικώς ως μια προσπάθεια βελτίωσης της Ρωσικής ασφάλειας, εν τέλει έχει κάνει την Κριμαία και την Ρωσία λιγότερο ασφαλείς για τις Ρωσικές δυνάμεις. Και η κατάσταση θα χειροτερεύει όλο και περισσότερο όσο η ρωσική εισβολή συνεχίζει» δήλωσε χαρακτηριστικά.

Τα ουκρανικά UAVs μπορεί να έχουν εξελιχθεί σε «πονοκέφαλο» για την στρατιωτική και πολιτική σταθερότητα του Κρεμλίνου, ωστόσο φαίνονται να μην πτοούν την επίμονη τακτική του Ρώσου Προέδρου Βλάντιμιρ Πούτιν περί συνέχισης των εχθροπραξιών, γεγονός που γρήγορα μπορεί να αλλάξει εάν τα ουκρανικά χτυπήματα αρχίσουν να στοχοποιούν την ισχυρή ελίτ της Ρωσίας και κατά επέκταση τους φίλους και συμμάχους του Πούτιν, οι οποίοι είναι φίλοι υποστηριχτές της εισβολής στην Ουκρανία, εκτιμούν οι αναλυτές. «Εάν τα drones συνεχίσουν να χτυπούν στόχους στο έδαφος της Μόσχας και ειδικά εάν σκοτώσουν κάποιον εκ των ανθρώπων που βρίσκονται κοντά με το Κρεμλίνο, το γεγονός αυτό θα αποτελέσει ατυχές και αυτό είναι κάτι που θέλουν να αποτρέψουν από το να συμβεί… Θεωρώ πως θα προτιμούσαν οι Ουκρανοί να χτυπήσουν στρατιωτικές εγκαταστάσεις από ότι την πολιτική δομή της Μόσχας για παράδειγμα» όπως έχει δηλώσει ο Ρώσος πολιτικός επιστήμονας Κιρίλ Σαμίεβ.

Στον αντίποδα, την στρατηγική χρήσης μη επανδρωμένων αεροχημάτων UAVs φαίνεται να εκμεταλλεύεται από πλευρά της και η Μόσχα, στόχος της οποίας αποτελεί φυσικά η ουκρανική πρωτεύουσα του Κιέβου αλλά και τα ουκρανικά λιμάνια του Δούναβη, υπεύθυνα για τις εξαγωγές σιτηρών σε συνδυασμό με τον εφοδιασμό του Ουκρανικού  κράτους. Οι περιοχές οι οποίες έχουν πληγεί περισσότερο από τα ρωσικά drones, αποτελούν η Οδησσός, το Μικολάϊβ, αλλά και τα λιμάνια των περιοχών Ρένι και Ιζμάηλ αντίστοιχα. Με την αποχώρηση του Ρωσικού κράτους από την διεθνής συμφωνία εξαγωγής σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα στα μέσα Ιουλίου η οποία βασίστηκε στο επιχείρημα της Ρωσίας περί μη ωφελήματος των δικών της εξαγωγών αγροκαλλιέργειας, η Μόσχα επικεντρώνεται πλέον ανενόχλητη στις επιθέσεις των προαναφερθέντων σημείων ζωτικής σημασίας για την διαβίωση του Ουκρανικού κράτους. Σύμφωνα και με τις δηλώσεις του Υποδιευθυντή του Ουκρανικού Αγρονομικού Συμβουλίου Ντένις Μάρτσκουκ, περισσότεροι από 270.000 τόνοι με σιτηρά έχουν καταστραφεί κατά τη διάρκεια των ρωσικών χτυπημάτων, καταστρέφοντας παράλληλα και τις υποδομές στο εσωτερικό των οποίων διαφυλάσσονται τα σιτηρά τα οποία προβλέπονται να εξαχθούν σε ξένες αγορές. Οι ρωσικές επιθέσεις στη περιοχή του Δούναβη επιβεβαιώνουν ένα σημαντικό γνώρισμα: Πως η Μόσχα κάνει τα πάντα ώστε να εξουθενώσει οικονομικά το Κίεβο, στερώντας του παράλληλα την εμπορική επικοινωνία με τους ξένους εταίρους του οι οποίοι έχουν εξελιχθεί σε νέες ευκαιρίες οικονομικής δραστηριότητας που ασφαλώς η Ρωσία σπεύδει να εκμεταλλευτεί.
Επομένος, η «κραυγή» διεθνούς βοήθειας από τους συμμάχους της ώστε να προστατευθεί όσο γίνεται η λιμενική υποδομή, αποτελεί τη μόνη σωτήρια λύση της ουκρανικής κυβέρνησης.

Και ενώ ο πόλεμος των drones καλά κρατεί και για τους δύο δρώντες, η είσοδος της Κίνας στο παιχνίδι, πιθανώς προφυλάσσει ανατροπή των δεδομένων όσον αφορά τη χρήση των UAVs. Σύμφωνα με πληροφορίες, ένας μεγάλος αριθμός drones κατασκευάζονται στη Κίνα -ή τουλάχιστον αρκετά από τα βασικά τους εξαρτήματα-, με αποτέλεσμα Ουκρανία και Ρωσία να συνεργάζονται εμπορικά με το Κινεζικό κράτος στις εισαγωγές-εξαγωγές UAVs και εξαρτημάτων αυτών προς τις δύο αντιμαχόμενες δυνάμεις. Οι νέοι περιορισμοί όμως που έχουν υποβληθεί στις κινεζικές εξαγωγές, επηρεάζουν άμεσα την παραγωγή τους η οποία δείχνει πως έχει ελαττωθεί σημαντικά. Οι επιπτώσεις των κινεζικών αυτών περιορισμών, έχουν ήδη αρχίσει να προβληματίζουν την ουκρανική πλευρά, η οποία φοβάται για την σταδιακή μη διαθεσιμότητα σημαντικών εξαρτημάτων UAVs όπως θερμοκαμερών, η χρήση των οποίων συνιστά απαραίτητη για την ορατότητα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Το Κίεβο όμως δεν αποτελεί τη μόνη δύναμη που έχει θορυβηθεί λόγω των ενεργειών της Κίνας, καθώς δημοσίευμα της ρωσικής εφημερίδας Κομερσάντ κάνει λόγο για έλλειψη εξαρτημάτων UAVs όπως θερμοκαμερών και στο εσωτερικό του ρωσικού στρατού, εξαιτίας επιπλοκών στον εφοδιασμό της ρωσικής πλευράς, οι οποίες αποτελούν απόκτημα των περιορισμών που έχουν υποβάλλει οι Κινεζικές αρχές στις εξαγωγές drones. Οι εξελίξεις αυτές στον τομέα των UAVs, έχουν οδηγήσει αφενός την Ρωσία στην αγορά κινεζικών drones στο κράτος του Καζακστάν –με το δεύτερο να ετοιμάζεται για περιορισμούς όσον αφορά στις δικές του εισαγωγές drones από την Κίνα- αφετέρου την Ουκρανία στην αναζήτηση εναλλακτικών μεθόδων στις χώρες της Δύσης αλλά και στο εσωτερικό της ίδιας.

Η ανταλλαγή επιθέσεων drones ανάμεσα στο Κίεβο και τη Μόσχα έχει προκαλέσει την επαγρύπνηση της γειτονικής χώρας της Ρουμανίας, η οποία ανακοίνωσε την δημιουργία κρατήρα ύστερα από έκρηξη drone η οποία σημειώθηκε στο χωριό Plauru που συνορεύει με το Ουκρανικό λιμάνι του Ιζμάηλ στον ποταμό Δούναβη, δείχνοντας έτσι πως οι πολλαπλές ρωσικές επιθέσεις στο έδαφος της Ουκρανίας αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια του Ρουμάνικου κράτους και φανερώνουν πως ο πόλεμος πλησιάζει σταδιακά σε έδαφος νατοϊκής χώρας. Σύμφωνα με δηλώσεις των Ρουμανικών αρχών, η παρουσία UAVs στα σύνορα με την Ουκρανία έχει εξελιχθεί σε συνηθισμένο φαινόμενο το τελευταίο διάστημα, με τους κατοίκους του Plauru να οργανώνονται σε καταφύγια τα οποία κατασκευάστηκαν μόλις τον Σεπτέμβριο ενώ ο Ρουμάνος Πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις, χαρακτηρίζει την εύρεση drones στη χώρα ως «μια απαράδεκτη παραβίαση του εναέριου χώρου της Ρουμανίας, ενός συμμάχου του NATO με πραγματικούς κινδύνους για την ακεραιότητα των Ρουμάνων πολιτών στην περιοχή».

Ο πόλεμος των drones ενδέχεται γρήγορα να φτάσει στην κορύφωση του ειδικά ύστερα της στοχοποιήσης πυρηνικών εγκαταστάσεων της Ουκρανίας και της Ρωσίας από ουκρανικά και ρωσικά UAVs αντίστοιχα, όπως φέρουν πληροφορίες. Συγκεκριμένα στα τέλη του προηγούμενου μήνα, επιθέσεις με drones σημειώθηκαν γύρω από την περιοχή στην οποία βρίσκεται ο πυρηνικός αντιδραστήρας του Χμελνίτσι, με το Κίεβο να χαρακτηρίζει τις επιθέσεις ως «πυρηνικό τρόμο», ανεξαιρέτως των δικών του επιθέσεων στον ρωσικό πυρηνικό αντιδραστήρα του Κούρσκ λίγες ημέρες μετά, προκαλώντας την ανησυχία της Διεθνής Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Συνεπώς, η ανταλλαγή drones μεταξύ Κιέβου και Μόσχας θα συνεχίσει να εκτυλίσσεται προκαλώντας παγκόσμιο ενδιαφέρον αλλά και τρόμο στο σενάριο η κατάσταση να βγει εκτός ελέγχου στο κοντινό μέλλον.

Συντάκτης: Μαρία Ανδρίκου

Πηγές: 

Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις του What Politics Means και της συντακτικής ομάδας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου από άλλες ιστοσελίδες χωρίς άδεια του What Politics Means. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των δύο έως τριών πρώτων παραγράφων με την προσθήκη ενεργού link για την ανάγνωση της συνέχειας στο What Politics Means. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίσουν νομικά μέτρα.