“Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού εορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Νοεμβρίου, με αφορμή την επέτειο υιοθέτησης από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1989, της Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.”
Η παιδική ηλικία δεν είναι πάντοτε συνώνυμη με την ανεμελιά, το παιχνίδι, τη σωματική και ψυχική ανάπτυξη. Πολλές φορές αυτές οι δύο λέξεις, οι οποίες αντικατοπτρίζουν το έρεισμα της προσωπικότητας και του υγιούς ή μη τρόπου σκέψης κάθε ατόμου, χρησιμοποιούνται κατ’ ευφημισμό. Η αποτυχία της διαφύλαξης των δικαιωμάτων του παιδιού ισοδυναμεί με την αδυναμία κατανόησης της ιδιαιτερότητας της παιδικής ηλικίας, στο βάθος της οποίας εντοπίζεται το μειδίαμα των συμφερόντων και συνεκδοχικά της εθελοτυφλίας. Την ίδια στιγμή που σήμερα παιδιά βιώνουν την τραγικότητα του πολέμου, έστω και χωρίς να γράφουν ημερολόγιο, η Άννα Φράνκ αφήνει στις βιβλιοθήκες μας τη φράση: “Ένα και μόνο κερί μπορεί να αψηφήσει και να οριοθετήσει το σκοτάδι”.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών πριν από ακριβώς 34 χρόνια αποτελεί ένα οικουμενικό κείμενο, εντός του οποίου για πρώτη φορά θεσπίζονται προβλέψεις σε διεθνές επίπεδο. Η οικουμενικότητα των δικαιωμάτων βέβαια, ανάγοντάς τα σε ένα ενιαίο πλαίσιο, αμφισβητείται λόγω αντιλήψεων, τρόπου ζωής και παραδόσεων των διαφόρων λαών. Για παράδειγμα, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, σε κορίτσια που προέρχονται κατά βάση από την Ασία, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, αποτελεί ένα σημείο διαφωνίας πολλών πολιτισμών, αλλά και ανθρώπων μεμονωμένα. Έτσι, αναπτύσσονται δύο θεωρίες, αυτή του πολιτισμικού σχετικισμού και αυτή του ουνιβερσαλισμού. Η πρώτη υποστηρίζει την αδυναμία καθιέρωσης οικουμενικών δικαιωμάτων του παιδιού, λόγω της πολυσημίας που λαμβάνουν παγκοσμίως, ενώ η δεύτερη επιμένει στην καθιέρωσή τους, εφόσον η παιδική ηλικία είναι αυταπόδεικτη, βιολογικά και θεωρητικά ενιαία, επιτονίζοντας τον δεοντολογικό χαρακτήρα τους. Οι τομείς καταπάτησης τους αμέτρητοι και μάλιστα πολλοί περισσότεροι από τις προσπάθειες τήρησής τους.
Διαβάστε επίσης:
Όσο υπάρχουν ταμπέλες ενδυμάτων που αναγράφουν “βοήθεια” από παιδικά χέρια που εργάζονται σε εργοστάσια ρουχισμού, όσο υπάρχει έστω και ένα παιδί που αντί να παίζει συμβάλλει στην παραγωγή παιχνιδιών για άλλα και όσο “θυσιάζουμε” παιδιά εν ονόματι της δικής μας άνεσης, πολυτέλειας και συμφερόντων, τόσο θα συνεχίσουμε να μιλάμε για τον όρο παιδική εργασία. Οι περισσότερες αναφορές γίνονται στις αναπτυσσόμενες χώρες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν παρατηρείται και στις αναπτυγμένες. Πάνω από 246 εκατομμύρια παιδιά εργάζονται, ενώ περίπου τα μισά από αυτά παύουν να ακούν το σχολικό κουδούνι. Οι εργασίες που καλούνται να ακολουθήσουν- άκρως ανθυγιεινές, ενώ δεν λείπουν οι τραυματισμοί και οι θάνατοι πριν από την εφηβεία. Σημαντικά ανησυχητική και απάνθρωπή φαντάζει η εξώθησή τους στην πορνεία ή την μαύρη εργασία. Τα παιδιά θύματα trafficking, ακόμα και αν καταφέρουν να επιβιώσουν μαστίζονται από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, υποσιτισμό, ενώ παράλληλα ο ψυχολογικός και ο ηθικός τους κόσμος καταρρέει.
Εκτός από το γεγονός ότι η εργασία αποτελεί τρόπο ζωής για τα παιδιά που κατοικούν σε ορισμένες περιοχές, άλλα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους λόγω πολεμικών συγκρούσεων, όντας πρόσφυγες σε άλλες χώρες, με μόνη οικονομική διέξοδο την προαναφερθείσα. Εν καιρώ πολέμου μάλιστα, τα δικαιώματα των ατόμων που “φέρουν στα χέρια τους το αλλαγμένο αύριο”, καταπατώνται με ειδεχθή τρόπο και με κάθε είδους μορφή. Σημεία επιτονισμού αποτελούν το δικαίωμα στη ζωή, στην υγεία, στην ελευθερία έκφρασης, στην εκπαίδευση, όπως επίσης και στη δικαιοσύνη. Οι απαγωγές και η εμπορία παιδιών πληθαίνουν, ενώ η προσφυγιά αυξάνεται ραγδαία. Τα προσφυγόπουλα έχουν το δικαίωμα ειδικής προστασίας, γεγονός που αντιπαρατίθεται στην εικόνα του μικρού Αϊλάν ξεβρασμένου στις τουρκικές ακτές. Σύμφωνα με την μελέτη της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Save the Children, διαπιστώθηκε ότι το 86% των εκτοπισμένων παιδιών από τη Συρία δεν θα ήθελαν να επιστρέψουν στη χώρα τους. Στη χώρα που παλιότερα ονειρεύονταν να μεγαλουργήσουν, να χτίσουν τη ζωή τους και να περπατούν αμέριμνα στους δρόμους της. Ταυτόχρονα, στον σχετικά πρόσφατο ξέσπασμα πολέμου στη Γάζα, καθημερινά προσμετρώνται 160 απώλειες παιδιών, ενώ συνολικά έχουν τεθεί εκτός λειτουργείας 14 νοσοκομεία, στα οποία θα μπορούσαν να νοσηλεύονται μερικά από αυτά.
Η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού “χωλαίνει” όχι μόνο σε υπανάπτυκτες χώρες, χώρες που κατά κόρον τα παιδιά εργάζονται ή σε εμπόλεμες περιοχές, αλλά και σε περιπτώσεις παιδιών με ειδικές ανάγκες, τα οποία είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε μορφές αποκλεισμού και δεν περιορίζονται στα πλαίσια ενός συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου. Η απαρχή της κοινωνικής απομόνωσης και συνεκδοχικά της στέρησης του δικαιώματος της κοινωνικοποίησης, της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης, αλλά και του αποκλεισμού τους από την αγορά εργασίας, εντοπίζεται στην αδυναμία κατανόησης του γεγονότος ότι στο πρόσωπο αυτών των παιδιών υποκρύπτεται κάτι που τυχαία δεν είμαστε. Την ίδια στιγμή που στη Βαλένθια εκλέγεται η πρώτη βουλευτής με σύνδρομο Dawn και στη Δράμα προσλαμβάνεται ως σερβιτόρος κοπέλα με το ίδιο σύνδρομο, σε άλλες περιπτώσεις αναπηρίας, παιδιά αντιμετωπίζουν προβλήματα με την προσβασιμότητά τους σε δημόσιες και μη υπηρεσίες, αλλά και σε διάφορα εκλογικά τμήματα, στερώντας τους το δικαίωμα ψήφου.
Επανερχόμενη, λοιπόν, στη φράση της Άννας Φρανκ, εκείνο το “κερί” που θα μπορούσε να αψηφήσει το σκοτάδι είναι τα όνειρα. Αυτό που δεν πρέπει να κλαπεί ποτέ από ένα παιδί, είναι εκείνη η φαντασία που έχει, η οποία πιθανότατα είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα από την ίδια την ροή γεγονότων. Η φαντασία που το γεμίζει φιλοδοξίες και που τον κάνει να καθρεπτίζεται πιο όμορφο στα πρόσωπα των άλλων, ανεξάρτητα με το γεγονός ότι κάθε παιδί είναι όμορφο, γιατί κρύβει την χαμένη αθωότητα και την σπάνια πλέον “ριζωμένη” καλοσύνη των ενηλίκων.
Και αν δεν σεβαστείς το παιδί ως ον, με το οποίο δεν έχεις συναναστραφεί, αναφερόμενη σε όλα τα παιδιά του κόσμου, κάνε το επειδή υπήρξες και εσύ κάποτε παιδί. Κάνε το επειδή, έχεις και εσύ ένα μέσα σου και το αφήνεις να μιλάει τις στιγμές που “μιλάει η καρδιά σου”. Στον κόσμο των συναισθημάτων μας, των μύχιων σκέψεων μας, αυτών που φοβόμαστε ακόμα και εμείς οι ίδιοι να παραδεχτούμε στον εαυτό μας, υπάρχουν μόνο εκείνα τα παιδιά που κάποτε ήμασταν και κάποτε έπαιξαν για τελευταία φορά χωρίς να το γνωρίζουν. Μην τους στερείς τα όνειρα. Σκέψου τι χρειαζόσουν όταν ήσουν παιδί και γίνε ακριβώς αυτό. “Μόνο με την καρδιά βλέπεις καθαρά, την ουσία δεν τη βλέπουν τα μάτια”.
Συντάκτης: Αλεξάνδρα Μπεκίρη
Πηγές:
-
Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών/ Τα δικαιώματα του παιδιού: ιστορική διάσταση και σύγχρονη εξέλιξη: Θεσμικές προβλέψεις και αρχές της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιιώματα του Παιδιού και η πραγματική κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα
-
Ο μονόδρομος της ουτοπίας και τα όρια του αδυνάτου, Τσιτσελίκης Κωνσταντίνος, εκδόσεις Νήσος
-
European Youth Portal/Δικαιώματα ατόμων με αναπηρία
-
Νομολογία ΕΔΔΑ (echrcaselaw)
-
Μελέτη Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Save the Children