Αμφιλεγόμενο στοιχείο της σύγχρονης γεωπολιτικής πραγματικότητας αποτελεί η ζώνη του Σαχέλ στη Αφρική, η οποία αποτελεί ένα σύνορο μεταξύ της ερήμου Σαχάρα και της Σουδανικής σαβάννας. Η συγκεκριμένη περιοχή χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά ασταθείς κυβερνήσεις ανταρτοκινημάτων οι οποίες υπονομεύουν την ευρύτερη ασφάλεια και σταθερότητα της περιοχής και μέσω αλλεπάλληλων πραξικοπημάτων αποτελούν δοχείο παραγωγής μιας συνεχώς οπισθοδρομικής πραγματικότητας που απειλεί όχι μόνο τα κράτη που εμπεριέχονται σε αυτήν την ζώνη αλλά και την παγκόσμια πραγματικότητα στο σύνολο της. Με την φτώχεια να αυξάνεται συνεχώς στην συγκεκριμένη περιοχή και τις καταστάσεις αναρχίας να πολλαπλασιάζονται συνεχώς, οι χώρες της ίδιας της Αφρικής αλλά και της Δύσης θεωρούν επιτακτική την επέμβαση τους.

Τα πέντε κράτη, λοιπόν, Νίγηρας, Τσαντ,  Μαυριτανία, Μπουρκίνα Φάσο και Μαλ  δημιούργησαν την συμμαχία των G5 Sahel με στόχο την κοινή άμυνα από την απειλή του εξτρεμιστικού ισλαμικού σουνιτισμού, ο οποίος με την δημιουργία του παρα-κράτους της Μεγάλης Σαχάρας κατάφεραν να επιβάλουν τον τρόμο και την αναρχία σε μια επικράτεια που εκτείνεται σε ολόκληρη την επικράτεια του Σάχελ. Η ευρωπαϊκές χώρες, με πρωτοστάτη τη Γαλλία, εξαιτίας των συμφερόντων οικονομικών και πολιτικών στο σταυροδρόμι αυτό της Αφρικής εκδηλώνουν εμπράκτως το ενδιαφέρον τους, επιδιώκοντας τον εκδημοκρατισμό και ελευθερία του από την αναρχία.

Ως προς την αντιμετώπιση των εν λόγω παραβιάσεων τόσο σε κλίμακα ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και σε επίπεδο ύπαρξης πολιτικής σταθερότητας η ζώνη του Σάχελ αποτελεί πυρήνα των αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών. Αναγνωρίζοντας το μεγεθος της κρίσης που επικρατεί υπεγράφη στις 23 Φεβρουαρίου 2018 μια τεχνική συμφωνία ανάμεσα στα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση και στους G5S στην οποία καθορίστηκε ο ρόλος και η υποχρεώσεις καθενός από τους εμπλεκόμενους στην συμφωνία, πρωταρχικός στόχος της οποίας ήταν η διάσωση του Σαχέλ. Η παροχή εξοπλισμών για την διάσωση της περιοχής, η εφαρμογή νομικών υποχρεώσεων καθώς και η παροχή ενός μακροπρόθεσμου μοντέλου που καθιστά δυνατή την μακρόπνοη υποστήριξη της σταθερότητας στην περιοχή αποτελούν κάποια από τα οφέλη της συμφωνίας.

Πρωτοστάτης των επιχειρήσεων για την διάσωση του Σάχελ είναι η ευρωπαϊκή Γαλλία, η οποία από πολύ νωρίς έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για την εν λόγω περιοχή, ξοδεύοντας αρκετά χρήματα και εξοπλισμό για την προστασία της. Αναλυτικότερα, από τους αιώνες της αποικιοκρατίας είναι αρκετά γνωστή η επιρροή που ασκούσε η Γαλλία στα κράτη της Αφρικής, δεν προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση λοιπόν το γεγονός πως στην ζώνη του Σάχελ μέχρι και σήμερα η συγκεκριμένη ευρωπαϊκή χώρα επιδιώκει να είναι πρωταγωνιστής των εξελίξεων ακόμα και να στηρίζει μεγάλο μέρος της οικονομίας της σε περιοχές όπως το Μάλι, ο Νίγηρας και το Τσαντ. Νομισματική, μάλιστα, πολιτική της Δυτικής Αφρικής “Financial Community of Africa” (FCA), ασκείται από την Γαλλία, η οποία έχει καταφέρει τον άμεσο συσχετισμό φράγκου και ευρώ. Κατ΄επέκταση μια αντάρτικη και αναρχική Αφρική σημαίνει μια οικονομικά και επιχειρηματικά πιο αδύναμη Γαλλία. Ο πρόεδρος Μακρόν σε δήλωση του έχει τονίσει πως η χώρα του δεν θα αφήσει απροστάτευτη την Αφρική στο έλεος των ισλαμικών οργανώσεων, ενώ με την επιχείρηση Barkhane, ραχοκοκαλιά της οποίας αποτελεί η Γαλλία, η τελευταία από το 2014 επιδιώκει την απόκρουση των τρομοκρατικών κινημάτων μεταξύ Λιβύης και Ατλαντικού Ωκεανού αποστέλλοντας 5.000 στρατιώτες. Υποστηρικτική μάλιστα της επιχείρησης Barkhane είναι και μια δεύτερη επικουρική στην γαλλική, ονομαζόμενη Task Force Takuba στην οποία συμμετέχουν η Δανία, η Εσθονία, η Τσεχία, η Σουηδία, η Ιταλία και η Νορβηγία και το Βέλγιο. Η Γαλλία δηλώνει διατεθειμένη να προστατεύσει λοιπόν με όλα τα δυνατά μέσα τις περιοχές οικονομικής και πολιτικής της εκμετάλλευσης. Επιβεβαίωση του παραπάνω ισχυρισμού αποτελεί η προσπάθεια της μέσω συμμαχικών συμφωνιών να εμπλέξει και άλλες χώρες στο παιχνίδι, όπως οι παραπάνω χώρες, με την Ελλάδα να μην αποτελεί εξαίρεση.

Ελληνογαλλική συμφωνία και αντιπαραθέσεις

Όσον αφορά την έμμεση εμπλοκή της Ελλάδας, σύμφωνα με το άρθρο 18 της ελληνογαλλικής συμφωνίας που υπεγράφη 28 Σεπτεμβρίου του 2021, γίνεται σαφή αναφορά στις κοινές επιχειρήσεις μεταξύ των δύο χωρών ακόμα και την κοινή εκπαίδευση των στρατευμάτων είτε σε ελληνικό ή γαλλικό έδαφος. Αφορμή καταψήφισης του εν λόγω άρθρου από την αξιωματική αντιπολίτευση, αποτέλεσε το συγκεκριμένο απόσπασμα της συμφωνίας, ενώ η συγκεκριμένη αναφορά για συνδρομή των γαλλικών επιχειρήσεων στην ζώνη του Σάχελ εκ μέρους της Ελλάδας αποτελεί καταλυτικό στοιχείο εντάσεων στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Θέτοντας δημόσια το ερώτημα του αν είναι απαραίτητο η Ελλάδα να συμμετέχει σε στρατιωτικές αποστολές οι οποίες πολύ απλά “δεν την αφορούν”. Αξίζει η αποστολή στρατευμάτων στην Αφρική προκειμένου η Γαλλία να αποτελεί σύμμαχο σε μια ενδεχόμενη τουρκική απειλή; Αξίζει να συμμετέχουμε στο παιχνίδι εκτός συνόρων ή ο “απομονωτισμός” κάποιες φορές είναι καλύτερη επιλογή;

Συμπερασματικά, η ζώνη του Σάχελ θα μπορούσε κανείς να πει πως αποτελεί ένα ζήτημα που απασχολεί πρωτίστως την Γαλλία, χωρίς αυτό να συνεπάγεται πως το ζήτημα δεν χρήζει παγκόσμιας αναγνώρισης και ευαισθητοποίησης. Η κατάσταση στην Αφρική κινδυνεύει από περαιτέρω υποβάθμιση αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα από την διεθνή κοινότητα. Μπορεί η αφρικανική αναρχία να φαντάζει μακρινή ωστόσο κανείς δεν εγγυάται πως οι αντάρτικες αυτές ομάδες στην ζώνη του Σάχελ δεν θα ξεπεράσουν τα όρια της Σαχάρας επηρρεάζοντας άμεσα ή έμμεσα όχι μόνο την Ευρώπη αλλά και ολόκληρο τον εγγύ κόσμο.

Συντάκτης: Αλίκη Μπούκη

Πηγές:

  • https://www.mixanitouxronou.gr/ellinogalliki-symfonia-poia-einai-i-quot-zoni-toy-sachel-quot-poy-anevase-toys-tonoys-mitsotaki-tsipra-sti-voyli/
  • https://www.ohchr.org/en/countries/africa-region/project-supporting-g5-sahel-joint-force-implementation-human-rights-and-international-humanitarian
  • https://www.cnn.gr/focus/story/284556/poia-einai-i-zoni-toy-saxel-kai-giati-endiaferei-toso-ti-gallia