Η Μέση Ανατολή, αποτελεί αναμφίβολα, μια πολυτάραχη περιοχή με πολλαπλές συγκρούσεις, αντιπαραθέσεις και αντικρουόμενα συμφέροντα, τόσο από τοπικούς, περιφερειακούς αλλά και παγκόσμιους δρώντες. Η διένεξη μεταξύ του Ιράν–Ισραήλ, δύο χωρών που κάποτε διακατέχονταν από αλληλοσεβασμό και εταιρικές – στρατηγικές σχέσεις, πλέον θεωρείται μια εκ των σημαντικότερων και πιο επικίνδυνων για την περιφερειακή σταθερότητα σύγκρουση.

Με την εγκαθίδρυση της επανάστασης του 1979 στο Ιράν και η αλλαγή του πολιτεύματος από την μοναρχία στην Ισλαμική δημοκρατία έφερε και την απόλυτη μεταστροφή της Τεχεράνης τόσο στις βλέψεις της για την ευρύτερη περιοχή, όσο και στο πως αντιλαμβάνεται το Ισραήλ. Από την άλλη πλευρά, για το Ισραήλ, το Ιράν αποτελεί πρωταρχική απειλή, σε βαθμό που οι Ισραηλινοί πολιτικοί και στρατιωτικοί αξιωματούχοι διαχρονικά αναφέρουν την διένεξη αυτή ως «υπαρξιακή απειλή».

Ένα σημαντικό ζήτημα που θα πρέπει πάντα να απαντάτε αποτελεί το γιατί η Τεχεράνη κρατούσε και συνεχίζει να κρατάει την συγκεκριμένη στάση έναντι του Τελ Αβίβ. Γιατί το Ιράν επιλέγει την στρατηγική θέση να βρίσκεται σε μια συνεχή σύγκρουση με το Ισραήλ, παρόλο τις δυσμενείς καταστάσεις που αντιμετωπίζει τις τελευταίες τρεις δεκαετίες;

Για να απαντηθούν αυτά τα ζητούμενα, θα πρέπει κανείς να ανατρέξει στην απαρχή της Ισλαμικής δημοκρατίας, πίσω στο 1979. Το όραμα του καθεστώτος Χομεϊνί για ένα “σοσιαλιστικό και ισλαμικό” Ιράν θα έπρεπε, μεταξύ άλλων ενεργειών, να βρει έναν εξωτερικό εχθρό ώστε να συσπειρώσει τον Ιρανικό λαό γύρω από τον ίδιο, τις διδαχές του και το καθεστώς. Έτσι η άμεση εχθρική στάση απέναντι στο Ισραήλ είχε, και συνεχίζει να έχει, διττό χαρακτήρα. Από την μια πλευρά το Ισλαμικό στοιχείο, όπου εκφράζεται μέσα από την καταπίεση των Παλαιστινίων και την κατοχή των εδαφών τους από το Ισραήλ, ενώ από την άλλη το «σοσιαλιστικό» στοιχείο που εκφράζεται μέσω της ρητορικής της ξένης «δυτικής» παρέμβασης στα τινά της Μέσης Ανατολής, όπου ο δίαυλος της παρέμβασης αυτής αποτελεί το Ισραήλ.

Όμως, εκτός από τους πολιτικούς λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, το Ιράν επιλέγει συνειδητά να αντιμετωπίζει εχθρικά το Ισραήλ για λόγους εξωτερικής πολιτικής. Καθώς ένας από τους σκοπούς της επανάστασης ήταν να επεκτείνει τα ιδεώδη της εκτός συνόρων με σκοπό να κατασκευάσει μια ευρεία, αντί – δυτική και ιδιαίτερα αντί – αμερικανική περιφερειακή σφαίρα επιρροής υπό την ηγεσία της, καθίσταται λογικό πως το Ισραήλ θα αποτελούσε ανάχωμα στις βλέψεις αυτές. Πρώτον, διότι μια ενδεχόμενη Ισλαμική συσπείρωση και ενωτική διάθεση θα σήμαινε τεράστια απειλή για την επιβίωση του Ισραήλ όντας περικυκλωμένο από εχθρικά προς αυτό κράτη. Δεύτερον, επειδή το Τελ Αβίβ αποτελούσε διαχρονικά σημαντικό σύμμαχο των Η.Π.Α (και κατ’ επέκταση της Δύσης) και αρωγό των Αμερικανικών/Δυτικών κινήσεων στην περιοχή.

Μετά από μια αλληλουχία εκατέρωθεν εχθρικών γεγονότων και καταστάσεων όπως ο πόλεμος στον Λίβανο το 2006, η συνεχιζόμενη εμπλοκή του Ιράν με την Χεζμπολάχ και την Χαμάς, η Ιρανική προώθηση στην Συρία και το Ιράκ κατά τον πόλεμο κατά του ISIS, η διπλωματία γύρω από το Πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και η πρόσφατη προσπάθεια της Τεχεράνης για διπλωματικό πλασάρισμα στα κράτη του Κόλπου έχουν φέρει την διένεξη των δύο κρατών στο προσκήνιο, με την όξυνση να είναι τεράστια.

Από το 2010 ως και σήμερα, μια πληθώρα επιθετικών ενεργειών και από τα δύο κράτη  όπως η τοποθέτηση οπλικών συστημάτων σε στρατηγικά σημεία στην περιοχή του Λεβάντες, οι πτήσεις στρατιωτικών drones με σκοπό την παρακολούθηση και την δολιοφθορά, οι εκπαίδευση παραστρατιωτικών ομάδων στην Συρία, τον Λίβανο, το Ιράκ και την Υεμένη, η τοποθέτηση Ιρανικών στρατευμάτων στην Συρία, οι κυβερνοεπιθέσεις και οι πολλαπλές επιχειρήσεις απαγωγών, απόπειρας δολοφονιών και σαμποτάζ αναδεικνύουν την σημαντικότητα της σύγκρουσης του Ισραήλ με το Ιράν.

Σήμερα, η σφοδρή σύγκρουση των δύο περιφερειακών δρώντων έχει αυξηθεί μετά και την απομάκρυνση των Αμερικανικών στρατευμάτων από την Μέση Ανατολή και το Αφγανιστάν όπως και μετά από την απομάκρυνση της ρωσικής επιρροής λόγω του πολέμου στην Ουκρανία λόγω του κενού “τοποτήρησης” που έχει επέλθει.

Εν κατακλείδι, μπορεί να σημειωθεί πως για την Ιρανική προοπτική είναι πολύ σημαντική είτε η υπερκέραση είτε η διευθέτηση της διένεξης με το Ισραήλ, εάν θέλει να επιτύχει τις στρατηγικές βλέψεις του στην Μέση Ανατολή. Το σενάριο της διευθέτησης αποτελεί μάλλον δυσοίωνο με βάση της περιφερειακές και παγκόσμιες συνθήκες ενώ το σενάριο της υπερκέρασης θα σήμαινε μια γενικευμένη σύρραξη μεταξύ Τελ Αβίβ και Τεχεράνης.

Συντάκτης: Ανδρέας Παπαιωσήφ

Πηγές: