Τρεις τραγωδίες έχουν ταυτιστεί με το κίνημα των Νεότουρκων, όπου και οι τρεις έχουν προκληθεί από αυτό. Ο λόγος φυσικά για την γενοκτονία των Ασσυρίων, των Αρμενίων που ξεκίνησε στις 24 Απριλίου του 1915 στην διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου και στην κατοπινή γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου.

Γενοκτονία είναι, σύμφωνα με όρους διεθνούς δικαίου, η δίωξη ενός έθνους ή μιας φυλής προκειμένου να εξαφανιστεί.

Συνοπτικά, το κίνημα των Νεότουρκων με τον Μουσταφά Κεμάλ ή Ατατουρκ όπως έφτασε να αποκαλείται συν τω χρόνω, να έχει κεντρικό ρόλο, ήταν η πετυχημένη επανάσταση που κήρυξε το τουρκικό εθνικιστικό κόμμα με το όνομα Ένωσις και Πρόοδος εναντίον της παρακμάζουσας οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ως στόχος προβαλλόταν η αρπαγή της εξουσίας από τον σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίντ Β’ και η εγκαθίδρυση ενός κράτους σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά κοσμικά πρότυπα. Σύντομα όμως και με την ολοκληρωτική εξουσία στα χέρια τους, κατέστησαν φανερές οι στοχεύσεις τους. Η πιο ζοφερή από αυτές ήταν ο εκτοπισμός όλων των ‘ξένων’ εθνικοτήτων στο πλαίσιο ενός σκληρού εθνικισμού.

Τα Αμελέ Ταμπουρού, γνωστά ως τάγματα εργασίας ‘υποδέχτηκαν’ μεγάλο μέρος του μη μουσουλμανικού ανδρικού πληθυσμού που ζούσε στην Μικρά Ασία. Εξοντωτικές εργασίες, πείνα, αρρώστιες και κακουχίες. Τουλάχιστον 250.000 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους σε αυτά.

Μια γενοκτονία που δεν αναφέρεται συχνά είναι των χριστιανών Ασσυρίων, του συριακού δηλαδή πληθυσμού που με την βία εκτοπίστηκε και σφαγιάστηκε στο διάστημα μεταξύ 1914-1920, ενώ εγκληματικές ενέργειες εναντίον τους είχαν ξεκινήσει ήδη από την δεκαετία του 1890. Οι επίσημες πήγες αναφέρονται σε 250.000 θύματα.

Αφόρμηση για την επόμενη κίνηση, την επιβολή δηλαδή των σχεδίων τους κατά των Αρμενίων στάθηκε το γεγονός πως η Ρωσία, που επενέβαινε αρκετά συχνά για την υπεράσπιση των χριστιανικών πληθυσμών εντός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και αποτελούσε γείτονα της Αρμενίας ενώ βρέθηκαν στα αντίπαλα στρατόπεδα στον Μεγάλο Πόλεμο. Η τουρκική πλευρά επομένως, ισχυρίστηκε πως Αρμένιοι αντάρτες είχαν ταχθεί υπέρ της ρωσικής πλευράς.

Τις τελευταίες μέρες του Απρίλη του 1915, εκτελέστηκαν διακόσιοι πενήντα επιφανείς Αρμένιοι στην Κωνσταντινούπολη. Ακολούθησαν δολοφονίες και ομαδικές σφαγές των απλών πολιτών. Μέσα σε τέσσερα μόλις χρόνια ενάμιση εκατομμύριο άνθρωποι έχασαν την ζωής τους ή έγιναν πρόσφυγες. Μη αμφισβητήσιμη απόδειξη για το ότι η τουρκική πλευρά δεν υπερασπιζόταν απλώς τα συμφέροντά της στην διάρκεια του πολέμου απέναντι σε μια Αρμενία που συνεργαζόταν με τις δυνάμεις της Αντάντ, αποτελεί ένα τηλεγράφημα του Ταλαάτ Πάσα στο οποίο ανέφερε χαρακτηριστικά πως έπρεπε να εξοντωθεί αυτό το ξενικό στοιχείο.

Γυναίκες και παιδιά απήχθησαν, εξισλαμίστηκαν και στην συνέχεια ενσωματώθηκαν σε μουσουλμανικά νοικοκυριά, χάνοντας έτσι κάθε στοιχείο της ταυτότητάς τους. Η Δύση μίλα για ενάμιση εκατομμύριο θύματα ενώ η Τουρκία μόλις για τα μισά. Πώς λοιπόν δεν ήταν γενοκτονία αλλά ένα αναγκαίο μέτρο στο πλαίσιο ενός πολέμου; Κι αν όντως δεχόμασταν πως ισχύει αυτό, γιατί ακολούθησε κι άλλη, με το ΄τελειωτικό χτύπημα΄ να δίνεται αφού έχει τελειώσει ο πόλεμος;

Τρίτη συνεπώς σε σειρά γενοκτονία, των Ποντίων. Για μια ολόκληρη δεκαετία οι Έλληνες του Πόντου  εξαναγκάζονταν σε πορείες θανάτου, κλασικό μοτίβο που ακολουθούσαν οι Νεότουρκοι. Πόντιοι αντάρτες προσπαθούν να περιορίσουν τις φρικαλεότητες που διέταζε ο Ατατούρκ δυστυχώς όμως δεν κατάφεραν να βάλουν τέλος σε αυτές. Η 19η Μαΐου αποτελεί συμβολική ημερομηνία, εφόσον τότε ο Κεμάλ αποβιβάστηκε στην Σαμψούντα προκειμένου να δώσει μια οριστική λύση στο ΄πρόβλημα΄ που του δημιουργούσε η σύντομη δημιουργία ενός ελληνο-αρμενικού κράτους που φυσικά αποτέλεσε άλλη μια αφορμή για την γενοκτονία. Όσοι κατάφεραν να γλιτώσουν, κατέφυγαν κυρίως στην Νότια Ρωσία και στην Ελλάδα. Οι ψυχές που χάθηκαν ήταν τριακόσιες πενήντα τρεις χιλιάδες!

Οι παραπάνω γενοκτονίες έχουν αναγνωριστεί από πολλά κράτη, ευρωπαϊκά, ασιατικά και λοιπά, μα το σημαντικότερο, δεν έχουν αναγνωριστεί από τον θύτη. Έχει περάσει ένας αιώνας και ακόμη η Τουρκία δεν παραδέχεται τα εγκλήματά της- το ελάχιστο που θα μπορούσε να κάνει. Κι όπως φαίνεται η δικαίωση θα αργήσει ή μπορεί να μην έρθει και ποτέ. Στις 24 Φεβρουαρίου το 1994, το ελληνικό κοινοβούλιο καθιέρωσε την 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης της ποντιακής γενοκτονίας. Ο μεγαλύτερος εχθρός μας αυτή τη στιγμή είναι η λήθη. Αλοίμονό μας αν ξεχάσουμε τι έχει συμβεί. Κι αν συγχωρέσουμε για εγκλήματα που δεν έχουν καν αναγνωριστεί.

Συντάκτης: Χαρά Σοφιανίδου