«Jin, Jiyan, Azadi» « Women Life Freedom»«Γυναίκα Ζωή Ελευθερία».
Ένα σύνθημα, μια κραυγή σε διαφορετική γλώσσα αλλά με την ίδια σημασία. Τη σημασία Γυναίκα Ελεύθερη και ζωντανή. Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα και να διατρέχεις όλα τα στάδια της αυτοολοκλήρωσης σου: Γυναίκα επαναστάτης, γυναίκα αντάρτης με ένα βρέφος στην μια πλευρά και με ένα όπλο στην άλλη όπως οι γυναίκες της Rojava, γυναίκα σύμβολο απέναντι στην εξουσία όπως η Ρόζα Παρκς, γυναίκα οδηγός στην εξέγερση και στην ελευθερία όπως η Μαχσά Αμίνι.
Πόσο ακόμα θα πρέπει να αντηχούν στα αυτιά μας αυτές οι λέξεις χωρίς όμως ουσιαστικό αντίκρυσμα; Στα πόσα λυπηρά και ανατριχιαστικά γεγονότα ξυπνάμε; Δεν πάει πολύς καιρός από την δολοφονία της Μαχσά Αμίνι η οποία συντάραξε και αφύπνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη και κυρίως την ίδια την κοινωνία του Ιράν. Δεν ήταν σίγουρα η μοναδική και ούτε θα είναι στο μέλλον όμως ήταν μια στιγμή όπου χιλιάδες κόσμος υπερασπίστηκε μέχρι τελικών ορίων την μνήμη της. Στις 16 Σεπτεμβρίου του 2022 στην Τεχεράνη δολοφονείται βάναυσα από την αστυνομία ηθών επειδή “παραβίασε” τους κανόνες της ισλαμικής θρησκείας όσον αφορά την σεμνότητα.Όπως ορίζει η νομοθεσία στο Ιράν, οι ενήλικες γυναίκες καθώς και τα ανήλικα κορίτσια ελέγχονται σε καθημερινή βάση και σε απόλυτο βαθμό από τις αρχές του κράτους και όχι μόνο όσον αφορά τα σώματά τους. Σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία οι νόμοι επιβάλλουν σε όλες τις γυναίκες της χώρας να καλύπτουν τα μαλλιά τους με ένα μαντήλι παρά την θέλησή τους (νόμος της Σαρία). Όσες δεν τηρούν αυτόν τον νόμο θεωρούνται και αντιμετωπίζονται ως εγκληματίες από το κράτος : «Η τιμωρία σε ενδεχόμενο εντοπισμό μιας γυναίκας σε δημόσιο χώρο χωρίς μαντίλα περιλαμβάνει σύλληψη, ποινή φυλάκισης, μαστίγωμα ή πρόστιμο – όλα αυτά για το «έγκλημα» άσκησης του δικαιώματός τους να επιλέγουν τι θα φορέσουν.». Οι νόμοι του κράτους δεν περιορίζονται μόνο στην μαντίλα αλλά στα ρούχα που οφείλουν να φοράνε οι γυναίκες. (ένας ακόμα ρόλος της αστυνομίας «ηθικής» που εξετάζει με απόλυτη λεπτομέρεια το μήκος, το ύψος και το είδος του ρούχου των γυναικών).
Είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς την οπισθοδρόμηση της ιρανικής κοινωνίας μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979, με την ανατροπή του Σάχη και την εγκαθίδρυση ενός θεοκρατικού καθεστώτος με ηγέτη τον Αγιατολλάχ Χομεϊνί. Η θέση της γυναίκας διαφοροποιήθηκε δραματικά κατά το πέρασμα από το ένα καθεστώς στο άλλο. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του Σάχη οι γυναίκες μορφώνονταν εργάζονταν στρατεύονταν και αντιμετωπίζονταν ισότιμα με τους άντρες και ντύνονταν κατά τα δυτικά πρότυπα μόδας. Ο ερχομός του Χομεϊνί την μετέτρεψε σε εξαρτώμενο και επιτηρούμενο μέλος της κοινωνίας. Ένα απόσπασμα από το ποίημα «μπορείς να μείνεις σιωπηλή της Φορούχ Φαροχζαντ» αποτυπώνει εύγλωττα την θέση της γυναίκας. : «Μπορείς να είσαι πάντα το μηδέν όποια κι αν είναι η εξίσωση: να σε προσθέτουν, να σε αφαιρούν, να σε πολλαπλασιάζουν χωρίς αποτέλεσμα».
Χαρακτηριστικές εικόνες γυναίκων του Ιράν πριν και μετά την ισλαμική επανάσταση (Πηγή: Ιστοσελίδα «Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ)
Εκτός από την δολοφονία της Μαχσά Αμίνι δεν πάει πολύς καιρός που σημειώθηκαν περιστατικά δολοφονιών και επιθέσεων σε γυναίκες. Από τα τέλη του προηγούμενου έτους έχουν σημειωθεί πάνω από 1000 περιπτώσεις μαθητριών που δηλητηριάστηκαν σε σχολεία με δηλητηριώδη αέρια σε μια προσπάθεια θρησκευτικών οργανώσεων να τις αποκόψουν από την εκπαίδευση με το επίσημο κράτος να υποβαθμίζει τα περιστατικά. Η δολοφονία της Μαχσά Αμινί κινητοποίησε όχι μόνο τις γυναίκες του Ιράν αλλά και ένα πολύ μεγάλο μέρος του αντρικού πληθυσμού. Βλέποντας γυναίκες όλων των ηλικιών να κόβουν σε κοινή θέα τα μαλλιά τους και να χορεύουν καίγοντας τον σύμβολο καταπίεσής τους, την μαντίλα, αντιλαμβανόμαστε ότι η δολοφονία ήταν η αφορμή να διεκδικήσουν το δικό τους πρόσωπο. Στο δικαστήριο η κατάθεση μιας γυναίκας έχει την μισή βαρύτητα από αυτήν ενός άντρα σύμφωνα με τον νόμο. Η γυναίκα λοιπόν είναι κατά κάποιον τρόπο ένας «μισός άνθρωπος». Οι ιρανές ξεσηκώθηκαν για να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους να είναι ολόκληροι άνθρωποι. Αυθύπαρκτοι, ισότιμοι, ελεύθεροι. Πέρα από αυτό όμως βλέπουμε μια κοινωνία που διεκδικεί την χειραφέτηση από έναν κώδικα κανόνων, κατάλοιπο του παρελθόντος, που στραγγαλίζει το παρόν και δεν τους επιτρέπει κανένα μέλλον. Παρά την καταστολή και την βία που δέχτηκαν οι διαδηλωτές στο Ιράν υπερασπιζόμενοι το σύνθημα Γυναίκα Ζωή Ελευθερία, η κοινωνία δείχνει ότι είναι έτοιμη να μετασχηματιστεί ή τουλάχιστον να παλέψει για να αλλάξει. Η αρχή έγινε, και ήταν η Μαχσά.
Συντάκτης: Λυδία Γαβριηλίδου
Πηγές: