Όπως εξετάσαμε στο πρώτο μέρος της ανάλυσης για την βιωσιμότητα, πολλά είναι τα λάθη που διαπράττονται σε διάφορους τομείς της αγοράς δίχως να βρισκόμαστε πιο κοντά στις επιθυμητές λύσεις. Στο δεύτερο μέρος, θα αναλύσουμε πιο διεξοδικά πραγματικούς τρόπους επίτευξης της βιωσιμότητας για να μπορέσουμε να έχουμε μια πραγματικά βιώσιμη ζωή.

Προτού ακολουθήσει η ανάλυση, πρέπει να δοθούν κάποιες παράμετροι για τη καλύτερη κατανόηση των πληροφοριών και προτεινομένων αλλαγών και πολιτικών. Το θέμα της κλιματικής κρίσης είναι πραγματικά θεόρατο, πολυδιάστατο και τρομακτικά περίπλοκο. Εμπλέκονται σχεδόν όλες οι επιστήμες όπως η οικολογία, πολιτική θεωρία, οικονομία, φιλοσοφία όσον αφορά την  ανάλυση του φαινομένου αυτού καθώς και πολιτικές και εφαρμογές για όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας σχετικά με την αντιμετώπιση όπως, η ενέργεια, η παραγωγή, η κατανάλωση και άλλα. Το παρόν άρθρο θα παρουσιάσει λίγες μόνο προτεινόμενες λύσεις από τις εκατοντάδες υπάρχουσες. Η παρατήρηση αυτή γίνεται για να εμπεδωθεί το γεγονός πως αντιθέτως με την κλασσική παρουσίαση της κλιματικής ως έναν ασταμάτητο όλεθρο, λύσεις υπάρχουν.

Ξεκινώντας με τις μεταφορές, οι οποίες αναλογούν στο 23% των παγκοσμίων ρύπων διοξειδίου του άνθρακα, είναι ευρέως γνωστό πως τα οχήματα εσωτερικής καύσης προκαλούν μεγάλη ζημιά στο περιβάλλον. Φυσικά η πιο δημοφιλής λύση αυτή τη στιγμή είναι η ηλεκτροδότηση των οχημάτων, αδιαμφισβήτητα ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Αλλά, όπως και προαναφέρθηκε στο προηγούμενο μέρος, τα ηλεκτρικά οχήματα δεν είναι αρκετά για να περιοριστούν οι ρύποι. Και αυτό διότι, τα ηλεκτρικά οχήματα δεν διευθετούν τα λοιπά προβλήματα που προκύπτουν όπως η ηχορύπανση, η κατασκευή εκτενών υποδομών και το υψηλό ποσοστό θανάτων και τραυματισμών. Για τους παραπάνω λόγους, η ανάπτυξη και ευρεία χρήση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς κρίνεται ως η πιο αποτελεσματική.

Μέσα Μαζικής Μεταφοράς αποτελούν τα λεωφορεία, τα τραίνα, το μετρό και το τραμ. Όπως αναφέρεται και στο όνομά τους, τα μέσα αυτά προσφέρουν την δυνατότητα μεταφοράς μεγάλου αριθμού επιβατών. Οι λύσεις που προσφέρουν αφορούν το γεγονός πως είναι ευρέως διαθέσιμα σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, ρυπαίνουν ποσοστιαία και ποσοτικά λιγότερο σε σύγκριση με τα ιδιωτικά οχήματα, προκαλούν λίγες βλάβες στην ανθρώπινη υγεία και τέλος, οι υποδομές που απαιτούνται για την χρήση και συντήρηση τους, προκαλούν ελάχιστη ζημία στο περιβάλλον διότι είναι πολύ ανθεκτικές και υψηλής τεχνολογίας. Να σημειωθεί ωστόσο, πως για τις παραπάνω δυνατότητες προκειμένου να ευδοκιμήσουν, η πολιτεία πρέπει να βεβαιώσει την ορθή λειτουργία και εφαρμογή αυτών των μέσων μεταφοράς για την εγγύηση της ασφάλειας των επιβατών καθώς και την μέγιστη αποτελεσματικότητα και κάλυψη δράσης τους, για την μεγαλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των επιβατών.

Συνεχίζοντας στο αστικό επίπεδο, έχουμε την έννοια των βατών πόλεων. Βάτες πόλεις ορίζουμε πόλεις στις οποίες οι κάτοικοι μπορούν να ζουν και να εκπληρώνουν καθήκοντα της καθημερινότητάς τους στις πόλεις τους κυρίως με τα πόδια. Σε πρώτη όψη, μάλλον θα σας δίνει την εντύπωση μιας περίεργης ιδέας. Ωστόσο, αρκεί μόνο να παρατηρήσουμε τα αστικά κέντρα, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, και θα δούμε ότι βασιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό στα αυτοκίνητα μέσα στις πόλεις. Τα πολεοδομικά σχέδια των βατών πόλεων προσφέρουν λύσεις, όχι μόνο για τις αρνητικές επιπτώσεις των οχημάτων, αλλά και συνολικά θετικές συνέπειες για την αστική ζωή.

Συγκεκριμένα, οι βατές πόλεις σε συνδυασμό με την κύρια χρήση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς συμβάλλουν στη ραγδαία μείωση των ρύπων διοξειδίου του άνθρακα για το περιβάλλον και στην βελτίωση της υγείας των κάτοικων μέσω της καθημερινής άσκησης αλλά και του περιορισμού των ρύπων. Σε οικονομικό επίπεδο κιόλας, στις βατές πόλεις οι επιχειρήσεις και οι πολίτες επωφελούνται αντίστοιχα με διαφορετικούς τρόπους. Οι επιχειρήσεις έχουν περισσότερο χώρο για να επενδύσουν και να ενεργήσουν μέσω πιο συχνής αλληλεπίδρασης με τους καταναλωτές, Οι πολίτες ωφελούνται από το γεγονός πως λόγω της απεξάρτησής τους από τα αυτοκίνητα, σώζουν χιλιάδες ευρώ που θα πήγαιναν σε κόστη συντήρησης και χρήσης των οχημάτων τους.

Όπως πάντα, στην ανάλυση αυτή είναι αδύνατο να αγνοηθεί και η ενέργεια. Σε αντίθεση όμως με τις παραδοσιακές αναλύσεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αυτή τη φορά θα συμπεριληφθεί και η πυρηνική ενέργεια. Ξεκινώντας με την πράσινη ενέργεια, είναι ευρέως γνωστό πως η ηλιακή και αιολική ενέργεια αποτελούν τις κύριες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η πρόσφατη ανάπτυξη των τεχνολογιών έχει επιτρέψει σε πιο αποτελεσματική παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας. Παράλληλα, με τους στόχους απανθρακοποίησης που έχουν τεθεί από πολλαπλά κράτη, υπάρχει πια περισσότερο ενδιαφέρον και επενδύσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια. Παρόλα αυτά, πρέπει να επισημανθεί πως τα παραπάνω πλεονεκτήματα αχρηστεύονται όταν δεν υφίσταται και ταυτόχρονη μείωση χρήσης και παραγωγής ενέργειας από ορυκτές ύλες. Η πρόσφατη ανακοίνωση διεξαγωγής του Willow Project για την εξαγωγή πετρελαίου στην Αλάσκα από τις ΗΠΑ, είναι ακριβώς αυτοκαταστροφική πρακτική.

Πιο επίμαχη μορφή ενέργειας είναι φυσικά η πυρηνική. Ξεκινώντας ως ένα όπλο καταστροφής και ολέθρου που τελείωσε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τις επακόλουθες δεκαετίες οι επιστήμονες κατόρθωσαν να μετατρέψουν την φύση της πυρηνικής βόμβας σε ενέργεια για κατανάλωση. Ωστόσο, λόγω της πρώιμης κατανόησης λειτουργίας της πυρηνικής ενέργειας, υπήρξαν λάθη και ατυχήματα με σοβαρές συνέπειες, με πιο γνωστές περιπτώσεις να αποτελούν τα ατυχήματα του Τσερνομπιλ το 1986 και της Φουκουσιμα το 2011.

Παρόλα αυτά, τα χαρακτηριστικά και οι δυνατότητες της πυρηνικής ενέργειας είναι εντυπωσιακές. Η πυρηνική ενέργεια είναι άκρως αποτελεσματική λόγω του μικρού χώρου που χρειάζονται οι εγκαταστάσεις παραγωγής της, των μεγάλων ποσοτήτων παραγόμενης ενέργειας με μικρό αντίκτυπο ρύπων διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον, η πυρηνική ενέργεια είναι αξιόπιστη υπό την έννοια πως δεν επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες όπως η ηλιακή και αιολική ενέργεια. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως, πως η πυρηνική ενέργεια δεν είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας διότι βασίζεται στην επεξεργασία του ουρανίου, ενός ορυκτού δηλαδή. Επιπροσθέτως, η κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων είναι μια μακρόχρονη, πολυδάπανη και εντατική διαδικασία που απαιτεί υψηλά εξειδικευμένο προσωπικό για την εξασφάλιση της ομαλής και ασφαλής λειτουργίας των πυρηνικών αντιδραστήρων.

Κλείνοντας, ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει σε ένα φαινόμενο το οποίο αποτελεί μάλλον την κύρια πηγή όλων των προβλημάτων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και αυτό είναι οι περιβαλλοντικές ανισότητες. Με απλά λόγια, δεν ρυπαίνουμε όλοι ίσα και δεν επηρεαζόμαστε όλοι το ίδιο. Η συνεχώς διευρυνόμενη ανισότητα πλούτου στις κοινωνίες μας σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες χειροτερεύουν την κατάσταση. Ουσιαστικά, το πλουσιότερο 1% του ανθρώπινου πληθυσμού ρυπαίνει ισάξια με το φτωχότερο 50% της ανθρωπότητας μέσω της παραγωγής και κατανάλωσης στις χώρες αυτών των ανθρώπων. Αυτό με τη σειρά του έχει ως αποτέλεσμα, οι φτωχότεροι άνθρωποι να επηρεάζονται δυσανάλογα από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής λόγω της έλλειψης των απαραίτητων υποδομών και υπηρεσιών που χρειάζονται για την προστασία και ασφάλειά τους. Το φαινόμενο αυτό γίνεται εμφανές όταν παρατηρούμε την περαιτέρω φτωχοποίηση αναπτυσσόμενων κρατών λόγω των αποτελεσμάτων της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με την σημαντική αύξηση των κλιματικών προσφύγων.

Η πρόσφατη αναφορά της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος ή IPCC, παρουσιάζει ξεκάθαρα τις συνταρακτικές επιπτώσεις που θα έχει η κλιματική αλλαγή για τις επόμενες γενεές της ανθρωπότητας. Γίνονται επίσης ξεκάθαρες πολλές λύσεις και κοινός παρονομαστής είναι ένας. Ριζικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. Όπως προαναφέρθηκε και στην αρχή του άρθρου, οι λύσεις που προβλήθηκαν εδώ δεν είναι παρά κόκκοι σε μια παραλία λύσεων για τη κλιματική αλλαγή. Τα διακυβεύματα είναι μεγάλα για την ανθρωπότητα και η πορεία διαγράφεται δύσκολη. Αλλά αξίζει να προσπαθεί κανείς για αυτόν τον όμορφο πλανήτη και τους ανθρώπους που ζουν πάνω του.

Συντάκτης: Γιάννης Κολακές

Πηγές:

Μέρος 1:

Βιωσιμότητα: Πλάνες, παρανοήσεις και αφελείς πρακτικές