Ανεργία λοιπόν, το μεγαλείο της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας και η βασική της ειδοποιός διαφορά σε σχέση με αρκετές χώρες της Δύσης. Αξίζει όμως να δούμε πόσοι άνεργοι υπήρξαν στην χώρα μας το 2022. Τον Ιανουάριο λοιπόν του ίδιου έτους υπήρξαν 1.103.901 άτομα εγγεγραμμένα στο μητρώο του ΟΑΕΔ, τα οποία έψαχναν εργασία. Μερικούς μήνες αργότερα, τον Νοέμβριο του 2022 ο αριθμός ανέργων που αναζητούσαν εργασία ανερχόταν στα 1.055.957 εγγεγραμμένα άτομα στο μητρώο πλέον της ΔΥΠΑ. Σε μια περίοδο που η Ελλάδα ήδη διανύει μια μεγάλη υγειονομική και ανθρωπιστική κρίση, έρχεται να “δέσει” η απόρροια της οικονομικής κρίσης του 2008.

 Ωστόσο, οι αγγελίες για μισθωτή εργασία υπάρχουν με μια όμως ιδιαιτερότητα. Σε γειτονιές, σε χωριά και μεγάλες πόλεις, από το διαδίκτυο μέχρι τις εφημερίδες, βρίσκουμε πληθώρα αγγελιών που πιθανόν να αναγράφουν περιγραφές λίγο ιδιαίτερες ή “περίεργες. “Ζητείται κοπέλα εμφανίσιμη” , “Θέλουμε υπάλληλο όμορφη και ψηλή”. Μέσα σε αυτή την τρικυμία αδιανόητων αγγελιών εργασίας που εντοπίζονται χαρακτηριστικές παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, μπορεί κάποιος να διακρίνει και τους λόγους για τους οποίους δεν είμαστε σε θέση ακόμη να αποκαλούμαστε ριζοσπαστική και προοδευτική χώρα.

 Ας πάρουμε την περίπτωση του “Ζητείται κοπέλα εμφανίσιμη”. Φαντάσου μια επιχείρηση, μικρή ή μεγάλη, έναν οργανισμό ή και ένα μικροκατάστημα στο διπλανό στενό του σπιτιού σου. Μια γυναίκα λοιπόν εισέρχεται στον χώρο του καταστήματος, μια γυναίκα δυναμική, οργανωτική, υπεύθυνη, με δύο μεταπτυχιακά και τρία πτυχία ξένων γλωσσών. Αυτή όμως η κοπέλα μπορεί να αποκλίνει από το καθιερωμένο στερεοτυπικό μοντέλο μιας φαινομενικά “όμορφης” γυναίκας. Την βλέπεις όμως τώρα να αποχωρεί μέσα στα πρώτα πέντε λεπτά που μπήκε μέσα στο κτίριο που πραγματοποιείται η συνέντευξη. Δεν πληρούσε τα κριτήρια “καλαισθησίας” όπως φαίνεται, μάλλον δεν θα θεωρούνταν αρκετά “γυναίκα” για να μπορέσει να προσληφθεί.

 Μεγάλο ποσοστό του γυναικείου (βιολογικά και κοινωνικά) πληθυσμού καθημερινά βιώνει αυτόν τον ίσως κοινωνικό αποκλεισμό από τον χώρο εργασίας επειδή απλώς δεν έχει τα απαραίτητα “προσόντα ομορφιάς” για να ικανοποιήσει το “μάτι” του πελάτη, ακόμη και τις σεξουαλικές ορέξεις των εργοδοτών – γιατί δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε πληροφορηθεί για περιστάσεις σεξουαλικής παρενόχλησης εντός του εργασιακού περιβάλλοντος. Εργοδότες σαν και σε αυτή την περίπτωση αναζητούν από ό,τι φαίνεται κάτι άλλο πέρα από εργαζόμενο/η.

Κατανοητά όλα αυτά αλλά ας τα αφήσουμε για λίγο στην άκρη, γιατί τώρα θα διηγηθώ μια προσωπική μου εμπειρία σχετικά με το θέμα.

 Φοιτητής πλέον, με κάποιες λίγο περισσότερο – σε σχέση με την παιδική ηλικία- αυξημένες ανάγκες. Βρίσκομαι λοιπόν στην διαδικασία αναζήτησης δουλειάς και μέσα στις αγγελίες διέκρινα την θέση ενός υπαλλήλου σε γνωστή αλυσίδα καταστημάτων λιανικής πώλησης τροφίμων και ειδών για το σπίτι. Έρχεται η μέρα της συνέντευξης, παρουσιάζω τον εαυτό μου και όλες τις ικανότητες μου. Ο τότε εργοδότης μου λοιπόν αποφάσισε να με ενημερώσει εξαρχής πως δεν θα υπάρξει ουδεμία πιθανότητα να εργαστώ στην θέση του ταμία λόγω του φύλου μου. Πολιτική του καταστήματος μου εξήγησε. Όπως φαίνεται, σύμφωνα με την εν λόγω αλυσίδα, οι γυναίκες είναι πιο ευγενικές, επικοινωνιακές και ικανές για το πόστο του ταμείου, ενώ ο ανδρικός πληθυσμός των εργαζομένων του καταστήματος ειδικευόταν κατά βάση στον χώρο της αποθήκης με την μεταφορά προϊόντων και την ανατροφοδότηση ραφιών.

 Έτσι λοιπόν παρατηρούμε πως και στην αναζήτηση εργασίας εφαρμόζονται πολλά από τα πιο συχνά στερεότυπα που συνεχίζει να ακολουθεί η ελληνική κοινωνία. Ιδού πάλι το μοτίβο των διακρίσεων. Ένα μωσαϊκό προσεκτικά σκαλισμένο με όλες τις οπισθοδρομικές τακτικές του “marketing” , της επικοινωνίας αλλά και γενικότερα της ελληνικής αντίληψης. Το παράδοξο όμως σε αυτή την κατάσταση είναι πως , ενώ παρακολουθούμε αυτό το κρεσέντο των φυλετικών, θρησκευτικών, ηλικιακών και άλλων διακρίσεων, έχει θεσπιστεί ανάλογος νόμος για τον “αφανισμό” αυτού του φαινομένου. Σύμφωνα δηλαδή με τους νόμους 3896/2010 και 4443/2016, οι εργοδότες και γενικότερα τα υψηλόβαθμα στελέχη ενός οργανισμού, καταστήματος, επιχείρησης που διαχειρίζονται την μέθοδο των προσλήψεων των εργαζομένων, απαγορεύεται να έχουν ως γνώμονά τους χαρακτηριστικά (φύλο, θρησκεία, σεξουαλικότητα, οικογενειακή κατάσταση) που θα θέσουν νέα επίπεδα διακρίσεων στην διαδικασία της πρόσληψης.

Φαίνεται επομένως πως θεσμικά αυτό το φαινόμενο έχει αντιμετωπιστεί. Στην πράξη όμως τι ισχύει;

 Ας κάνουμε όμως κάτι τελευταίο. Θέλω να κλείσεις τα μάτια σου και να ονειρευτείς έναν κόσμο που τα στερεότυπα και οι διακρίσεις δεν θα γράφονταν καν στα λεξικά, μια καθημερινότητα μέσα στην άνεση των πνευματικών και υλικών αγαθών. Φαντάσου γυναίκες, άντρες και ουδέτερα να εργάζονται όλοι μαζί υπό την ίδια στέγη εργασίας. Κοίταξε τους όμορφους ανθρώπους να μιλάνε για την ζωή και τις προσδοκίες τους, κοίτα τους να μην τους απασχολεί το “φαίνεσθαι”, κοίτα τους να ζούνε μόνο για το “είναι”. Όμορφα δεν είναι; Θα μπορούσες να μείνεις για μια ζωή εκεί, σωστά; Γιατί άραγε ακολουθούμε ακόμη αυτή την στερεοτυπική και αρπακτική τακτική ενώ θα μπορούσαμε να διεκδικούμε ένα καλύτερο αύριο, το αύριο των ονείρων μας;

Συντάκτης: Φάνης Ευσταθίου