Ένα μήνα μετά τις εκλογές στην Βραζιλία και την οριακή νίκη του Λούλα ντα Σίλβα έναντι του απερχόμενου ακροδεξιού αρχηγού του κράτους Ζαΐρ Μπολσονάρο, η χώρα εξακολουθεί να βρίσκεται σε κλίμα διχασμού με τους οπαδούς του τελευταίου να ζητούν ακόμη και πραξικόπημα επικαλούμενοι καλπονοθεία. Ο ίδιος, έπειτα από βδομάδες αποχής από κάθε δημόσια εμφάνιση και δήλωση σχετικά με την ήττα του, «σπάει» τη σιωπή του αμφισβητώντας το εκλογικό αποτέλεσμα και εν τέλει προσφεύγει στο Ανώτατο Εκλογικό Δικαστήριο ισχυριζόμενος «ανεπανόρθωτες λειτουργικές αποκλίσεις» σε 280.000 μηχανήματα καταμέτρησης ψήφων.
Ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου προχώρησε σε επιβολή προστίμου ύψους 22,9 εκατομμυρίων ρεάλ (4,3 εκατομμύρια δολάρια) δίνοντας έμφαση στον κακόβουλο χαρακτήρα της καταγγελίας καθώς έκρινε ότι προσβάλλει το δημοκρατικό χαρακτήρα του κράτους δικαίου. Με τον Μπολσονάρο να αρνείται να προσγειωθεί στη πραγματικότητα και τον Λούλα να ετοιμάζεται για την ορκωμοσία του, η Βραζιλία αναμένει τις εξελίξεις καθώς οι προκλήσεις είναι πολλές αλλά το πρόγραμμα του νέου προέδρου ασαφές.
Με την στροφή της χώρας προς την αριστερά, ο Λούλα ντα Σίλβα μετά από 580 ημέρες στην φυλακή για διαφθορά και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος (οι καταδίκες του μπορεί να ακυρώθηκαν, όμως δεν κρίθηκε ποτέ αθώος), υπόσχεται καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τον λαό καταδικάζοντας την προηγούμενη κυβέρνηση. Στο επίκεντρο βρίσκεται το δάσος του Αμαζονίου ιδιαίτερα μετά την παρουσία του νέου προέδρου στη διάσκεψη για το κλίμα COP27 του ΟΗΕ, στην οποία δεσμεύτηκε για την αποκατάσταση του δάσους του Αμαζονίου υποστηρίζοντας πως η κλιματική αλλαγή κατέχει δεσπόζουσα θέση στο κυβερνητικό του πρόγραμμα. Επιπλέον, έχει υποσχεθεί ότι θα ιδρύσει υπουργείο ειδικά για τους αυτόχθονες πληθυσμούς, θα ακυρώσει τους νόμους Μπολσονάρο και θα ελέγξει τις εξορύξεις. Θα πραγματοποιηθούν άραγε όλα αυτά; Ο ισχυρισμός αυτός για ένα τέλος στην αποψίλωση των δασών ακούγεται μάλλον περισσότερο σαν ευχή παρά πολιτική δέσμευση.
Σίγουρα όμως, η απομάκρυνση του «λοχαγού Αλυσοπρίονο» όπως πολλοί αποκαλούσαν τον Μπολσονάρο εξαιτίας της πολιτικής που ακολουθούσε σχετικά με τον Αμαζόνιο, είναι μια θετική εξέλιξη. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η χρησιμοθηρική αντιμετώπιση του προς τον «πνεύμονα» του πλανήτη προκάλεσε σε μεγάλο βαθμό την υλοτομία και την αύξηση των εξορύξεων στο μεγαλύτερο μέρος του δάσους. Μέσα σε αυτά τα τέσσερα χρόνια της θητείας του «χάθηκαν» πάνω από 33.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα εκτάσεων, ενώ οι ιθαγενείς διαμαρτύρονται τόσο για τις καταπατήσεις όσο και για περιστατικά βίας εναντίον τους. Μια δολοφονία που παραμένει ανεξιχνίαστη είναι αυτή των δύο συνεργατών Ντομ Φίλιπς και Μπρούνο Περέιρα οι οποίοι ερευνούσαν την περιοχή του Αμαζονίου προκειμένου να ρίξουν φως στην κατάσταση που επικρατούσε… Περιβάλλον, έγκλημα και κλιματική αλλαγή λοιπόν, βρίσκονται στα χέρια του Λούλα.
Σε επίπεδο οικονομικής πολιτικής, αξίζει να επισημανθεί ότι η δέσμευση του νέου προέδρου για κράτος πρόνοιας και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Βραζιλιάνων πράγματι ακούγεται ελκυστική, όμως η οικονομία της χώρας μπορεί να χαρακτηριστεί ασταθής αλλά και αβέβαιη, αφού σύμφωνα με στοιχεία του νέου χάρτη φτώχειας 62,9 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι ή το 29,6% του πληθυσμού της χώρας είχαν μηνιαίο κατά κεφαλήν εισόδημα έως και 497 ρεάλ. Μάλιστα, μεταξύ 2019 και 2021, 9,6 εκατομμύρια άνθρωποι είδαν το εισόδημά τους να μειώνεται και εντάχθηκαν στην ομάδα των Βραζιλιάνων που ζουν στη φτώχεια (στοιχεία έρευνας FGV Social). Συγχρόνως, έμποροι, επενδυτές και κάτοχοι ομολόγων αναμένουν ενημέρωση για τη στρατηγική που πρόκειται να ακολουθήσει καθώς το βασικό ερώτημα είναι το πως θα χρηματοδοτηθούν όλα αυτά. Στα προεκλογικά του σχέδια πάντως, ζήτησε να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο η BNDES, η δημόσια τράπεζα ανάπτυξης και η κρατική Petrobras να σταματήσει να χρεώνει τις διεθνείς τιμές για τα καύσιμα. Σίγουρα, μπορούμε να πούμε ότι οι κύριοι μοχλοί της οικονομίας της χώρας είναι οι τομείς της γεωργίας, της μεταποίησης, της εξόρυξης και των υπηρεσιών, αλλά και οι ιδιωτικές επενδύσεις παρουσιάζουν προοπτικές αύξησης γεγονός που μας αποδεικνύει ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στη βελτίωση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης.
Σε ό,τι αφορά τον ηττημένο «Τραμπ των Τροπικών», όπως χαρακτηρίζεται ο Μπολσονάρο (σημειώνεται ότι ακόμη κι ο ίδιος ο Τραμπ είχε εκφράσει την πλήρη στήριξη του προς το πρόσωπο του πρώην προέδρου) αφήνει πίσω του μια χώρα βυθισμένη στη βία και τη διχόνοια, γεγονός που αποτελεί μια ακόμη πρόκληση για τον Λούλα, καθώς θα πρέπει να αναλάβει τον ρόλο του «ειρηνοποιού» για μια Βραζιλία η οποία μετά τις δεκάδες δολοφονίες και τα περιστατικά βίας που έλαβαν χώρα κατά την προεκλογική περίοδο ανάμεσα στους οπαδούς και των δύο υποψηφίων, βρίσκεται σε ταραχή. Ενδεικτικά, αξίζει να αναφέρουμε μερικά από τα σκάνδαλα που χαρακτήρισαν την προηγούμενη κυβέρνηση, όπως η προώθηση ψευδών ειδήσεων, η άρνηση ύπαρξης της πανδημίας Covid-19, το ξεπούλημα κρατικών περιουσιακών στοιχείων, οι κατηγορίες που προσάπτονταν στον γιό του για υπεξαίρεση και ξέπλυμα χρήματος αλλά και η χαλάρωση των νόμων περί των όπλων σε μια χώρα όπου η βία ανθίζει…
Καταλήγοντας, μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι η μονομαχία Λούλα- Μπολσονάρο αποτέλεσε μια ιστορική πολιτική αναμέτρηση, ίσως από τις πιο ενδιαφέρουσες στη Λατινική Αμερική των τελευταίων ετών με δύο άκρως αντίθετες ιδεολογίες να εκφράζονται και μια πληθώρα πολιτικών συμπεριφορών να έρχονται στην επιφάνεια. Το ερώτημα όμως που προκύπτει είναι εάν το πολιτικό πρόγραμμα του νέου προέδρου μπορεί να αποτελέσει εχέγγυο για μια ριζική πολιτική αλλαγή στη Βραζιλία. Οψόμεθα…
Συντάκτης: Σεμέλη Μπιθημήτρη