Βρισκόμαστε εν έτει 2022, 72 χρόνια μετά τη νομιμοποίηση των σεξουαλικών επαφών μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου στην Ελλάδα, 17 χρόνια μετά την εθνική θέσπιση νόμων κατά των διακρίσεων ΛΟΑΤ ατόμων στον χώρο εργασίας και μόλις 7 χρόνια από την απόφαση για παροχή συμφώνων συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια. Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει πως σαν χώρα – συγκριτικά με άλλες – η Ελλάδα δύναται να θεωρηθεί προοδευτική και πιο συγκεκριμένα σε ένα απτά λεπτό και ευαίσθητο ζήτημα, αυτό των σεξουαλικών προσανατολισμών. Θεσμικά λοιπόν, μπορεί εν μέρει να ακολουθούμε μια προοδευτική τακτική σαν πολιτεία, κρίνεται αναγκαίο όμως να δοθεί σημαντική έμφαση στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων πολιτών ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης τους στο συγκεκριμένο ζήτημα των ομοφυλοφιλικών σχέσεων. Τόσο στα αστικά κέντρα, όσο και στις επαρχιακές πόλεις – ίσως και σε μεγαλύτερο βαθμό – συνεχίζουν να επικρατούν ομοφοβικές και τρανσφοβικές αντιλήψεις. Πώς είναι όμως να ξυπνάς σε μια ομοφοβική κοινωνία;
Φαντάσου μια αίθουσα, μια ευρύχωρη αίθουσα που δεν μπορείς να βρεις το τέλος της. Σκέψου τοίχους γύρω σου γεμάτους από πίνακες τέχνης. Έργα ζωγραφικής να σε περικλύουν και να σου φωνάζουν.
Στο έργο δεξιά σου ,ο καλλιτέχνης απεικονίζει την δολοφονία των πνευμάτων. Μια μητέρα με χλωμό και παραμορφωμένο πρόσωπο να παρατηρεί από μακριά το μικρό της βρέφος να σπαράζει. Το βλέπει να κλαίει, να φωνάζει, να ουρλιάζει. Στις φλέβες της πλέον είχε σταματήσει να κυλάει το αίμα, τα χέρια της γροθιές που έμοιαζαν χειροπέδες και τα μάτια της να χάνονται μέσα στο τοπίο.
Στο έργο αριστερά σου, η καλλιτέχνιδα μίλησε για πρώτη φορά στην ζωή της. Είχε πει όλα όσα δεν μπορούσε να εκφράσει. Μια νεαρή κοπέλα με απαλό δέρμα και με μαύρους κύκλους που κάθεται να κοιτάει ασταμάτητα τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Πλέον στέκεται ένα βήμα από την άκρη του κτιρίου. Το απαλό ψυχρό αεράκι ξεκινάει να φυσάει κόντρα σε αυτήν. Κλείνει τα μάτια για να μην δει το μέλλον.
Εσύ όμως μην επηρεάζεσαι ακόμα, προχώρα ευθεία, δες το γλυπτό στα δεξιά σου. Ένας αετός στο μέγεθος ενός ανθρώπου να κατατρώει ένα ζευγάρι αγκαλιασμένο. Στα πόδια σου φτάνουν τα δάκρυα του ζευγαριού. Κοίτα στα μάτια του αετού. Κοίτα τα, άλλα όχι και τόσο πολύ. Μπορεί να το προκαλέσεις και εσύ. Επειδή απλά το κοίταξες.
Συνέχισε ακόμα λίγο. Τώρα τι βλέπεις; Πίνακες ζωγραφικής σκισμένους από λεπτεπίλεπτα φτιαγμένα μαχαίρια. Οι καμβάδες γλιστρούν στο πάτωμα με αργούς ρυθμούς, σχεδόν θανατηφόρους. Μπορείς πλέον να ακούσεις ψιθύρους, ακούς τους τεμαχισμένους καμβάδες να σου μιλούν. Σου λένε αυτά που δεν είπαν ποτέ γιατί δεν πρόλαβαν ή δεν μπορούσαν.
Αυτή είναι η πραγματικότητα που ζουν καθημερινά χιλιάδες νέοι και νέες της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας επειδή απλά ήθελαν να αγαπήσουν και να αγαπηθούν. Το κείμενο αυτό δεν πρόκειται απλά για κάποια ίσως ξεχασμένα έργα τέχνης σε ένα φρικαλέο μέρος αλλά για έναν εκθεσιακό χώρο που ζητούσε απεγνωσμένα την δική σου βοήθεια. Το πρώτο έργο τέχνης που είδες με τα μάτια του μυαλού σου απεικόνιζε μια μητέρα που δεν μπορούσε να βοηθήσει το ομοφυλόφιλο παιδί της γιατί έτσι της είχε επιβάλει η κοινωνία, να κατακρίνει τέτοιες συμπεριφορές αγάπης. Στο δεύτερο έργο μια τρανς κοπέλα οδηγήθηκε στην αυτοκτονία από τις πιέσεις που δεχόταν καθημερινά από τον περίγυρό της. Λόγια όπως “Εσύ αγόρι γεννήθηκες και έτσι πρέπει να μείνεις” , ” είσαι άρρωστος” , “δεν θα έπρεπε να ζεις” την στοίχειωναν καθημερινά. Έπειτα, το άγαλμα αυτό που στεκόσουν ακριβώς δίπλα του απεικόνιζε δύο όμορφες ερωτευμένες κοπέλες που αγκαλιάζονταν σφιχτά για να προστατευτούν από την κριτική που τους ασκούσαν καθημερινά οι περαστικοί, οι γείτονες, οι φίλοι και η οικογένεια. Τέλος, το τελευταίο σημείο που έφτασες, ήταν στην πραγματικότητα ένα δωμάτιο ψυχών. Συμβόλιζε όλα αυτά τα άτομα που έχασαν αδίκως την ζωή τους προσπαθώντας να διεκδικήσουν ένα μέλλον στο οποίο ο κάθε άνθρωπος θα είναι ελεύθερος να αγαπήσει.
Για τα άτομα της ΛΟΑΤ κοινότητας, η καθημερινότητα φαντάζει με έναν διαρκή κόμπο στο στομάχι. Φαινομενικά βιώνουν μια απλή, συνηθισμένη καθημερινή ζωή με όλον τον υπόλοιπο πληθυσμό της Ελλάδας. Στην πραγματικότητα όμως αντιμετωπίζουν μια διαρκή σύγκρουση. Θα κριθούν επειδή κρατάνε το χέρι του ομόφυλου συντρόφου τους, επειδή είχαν μια στιγμή αληθινής αγάπης μεταξύ τους. Άτομα που βρίσκονται διαρκώς στο κοινωνικό περιθώριο καθώς επίσης έχουν χαρακτηριστεί από ένα μεγάλο ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού, καθ’ όλη την διάρκεια της ελληνικής ιστορίας, ως «περιθωριακοί».
Μήπως τελικά πρέπει να σκεφτούμε εμείς οι ίδιοι τι κάνουμε λάθος σαν κοινωνία;
Ας το πάρουμε διαφορετικά λοιπόν αφού θέλουμε να εθελοτυφλούμε σε αυτό το θέμα. Για δεκαετίες ολόκληρες οι μαθητές στα σχολεία διδάσκονταν ποιήματα του Καβάφη, οι γονείς μας, εμείς και πιθανόν και τα παιδιά μας. Αρκετοί είναι πολύ πιθανόν να μην γνωρίζουν πως ο σπουδαίος αυτός Έλληνας συγγραφέας ήταν άτομο της ΛΟΑΤ κοινότητας. Σε όλα μου τα σχολικά χρόνια ,κάθε φορά που κάναμε ανάλυση ποιήματος του Καβάφη, πόσο μάλλον όταν μιλούσε για την αγάπη, εστιάζαμε στους κειμενικούς δείκτες, στα ρηματικά πρόσωπα και στις τεχνικές αφηγήσεις και περιγραφής των γεγονότων. Εστιάσαμε ποτέ εμφανώς στο πραγματικό νόημα του ποιήματος; Να που πλέον η απάντηση σε αυτό το ερώτημα αρχίζει να αχνοφαίνεται στην καθημερινότητα, την δική μας και των συνανθρώπων μας.
Συντάκτης: Φάνης Ευσταθίου