Η Ευρώπη, περισσότερο από κάθε άλλον διεθνή δρών το τελευταίο διάστημα, αντιλαμβάνεται πλήρως το «αντίτιμο» της ελευθερίας, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ήδη έχει θέσει τις βάσεις [συγκριτικά με την προγενέστερη ιστορία της ΕΕ, κινήθηκε με αλματώδεις ρυθμούς] ώστε να γευτεί το ποτήρι της αυτοτέλειας. Ο δρόμος φυσικά είναι μακρύς και το πολιτικό σκηνικό σε Ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο δεν ευνοεί πάντοτε την ενιαία ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική.
Το παραπάνω δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση αφήγημα της ΕΕ. Ίσως να συνιστά απωθημένο. Το επίκεντρο του στρατηγικού σχεδιασμού σε περιφερειακό επίπεδο διέφερε την προηγούμενη δεκαετία, ωστόσο οι τρέχουσες συγκυρίες προμηνύουν πως δεν υπάρχει σωτηρία δίχως διάθεση για αναθεώρηση και ευελιξία. Η «χαρτογράφηση» που ακολουθεί χωρίζεται σε τρία στάδια που διαφέρουν ως προς τη χρονική στιγμή που αξιολογούμε τις ενέργειες των δρώντων και αυτό διότι είναι πολύ πιθανό εκεί ακριβώς να έγκειται και η ουσία του Ευρωπαϊκού σχεδιασμού, έχοντας ως βασικό κριτήριο τις εξελίξεις στην Ουκρανία.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
Από την πρώτη στιγμή η ΕΕ καταδίκασε απερίφραστα την απόφαση του Putin ως προς την αναγνώριση ανεξαρτησίας από την ουκρανική επικράτεια των περιοχών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ και την αδικαιολόγητη και δίχως άλλο απρόκλητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Στη συνέχεια δεν δίστασε παρά τις απειλές του Κρεμλίνου να θεσπίσει και επεκτείνει σε σημαντικό βαθμό τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, συμπεριλαμβάνοντας μεγάλο αριθμό προσώπων και οντοτήτων στην ατζέντα των κυρώσεων, θεσπίζοντας έτσι πρωτόγνωρα μέτρα. Η πυγμή που εξέφρασε το αμέσως επόμενο διάστημα όσον αφορά την ανθρωπιστική, στρατιωτική, πολιτική και οικονομική στήριξη υπέρ της Ουκρανίας ήταν επίσης πρωτοφανής. Ίσως να διέφερε η αντιμετώπιση του ζητήματος από κράτος σε κράτος αλλά ο κανόνας -σε πρώτη φάση- ήταν και είναι ένας. Η στήριξη της Ουκρανίας -όπου συνίσταται απαραίτητη- και η αποδυνάμωση της οικονομικής βάσης της Ρωσίας.
Είναι άξιο αναφοράς το γεγονός πως η ανεξήγητη, δίχως λογική, αμφισβητήσιμη πρόσληψη των εξελίξεων από μέρος της κοινωνίας [των κρατών μελών της ΕΕ], όπου δίστασαν ή καθυστέρησαν να καταδικάσουν τις ρωσικές ενέργειες, δεν επηρέασε σε καμία περίπτωση την ΕΕ στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε και αντέδρασε. Μάλλον επετεύχθη το αντίθετο. Πoλύ περισσότερο έγινε ευδιάκριτη μία από τις βασικές επιδιώξεις του Ρώσου προέδρου, που αφορούν την παραπληροφόρηση και τη διάσπαση της κοινωνικής συνοχής. Αν εξαιρέσουμε μάλιστα την επικείμενη ενεργειακή κρίση, η ΕΕ δεν φάνηκε πλήρως απροετοίμαστη και χρησιμοποίησε τα άμεσα διαθέσιμα “όπλα” κατά της ρωσικής επεκτατικής πολιτικής.
Η ΠΡΟΓΕΓΡΑΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ
Ασφαλώς, το μεγάλο χαρτί του Κρεμλίνου και οι επιπτώσεις που βρίσκονται προ των πυλών, αποβλέπουν στην περίοδο του χειμώνα. Μετά την ενεργειακή κρίση, που ξέσπασε ως απόρροια της μερικής ή ολικής παύσης εισαγωγής ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία, οι χώρες της ΕΕ βρέθηκαν αντιμέτωπες με ένα πρόβλημα ζωτικής φύσεως [εξελικτικά και οικονομικής] το οποίο χωρίς αμφισβήτηση αποτελεί τον μεγαλύτερο “πονοκέφαλο” της Δύσης. Ανέκαθεν το ενεργειακό ζήτημα ήταν το μεγάλο “αγκάθι” σε μία ενδεχόμενη ρήξη με τη Ρωσία και η πρόληψη επ’ αυτού δεν υπήρξε σε καμία περίπτωση αποτελεσματική. Όμως μέσα σ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο αντιποίνων, υπενθυμίζεται πως η ανάγκη για απεξάρτηση από εξωτερικούς δρώντες, σε βασικούς τομείς όπως η ενέργεια, είναι απαραίτητη. Η αβεβαιότητα σχετικά με την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού γέννησε την ανάγκη για θέσπιση νέων μέτρων με σκοπό την σταδιακή απεξάρτηση από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία.
Αυτή είναι και η μοναδική ελπίδα του Vladimir Putin να ανακάμψει στον πόλεμο [μετά τις απροσδόκητες ανακαταλήψεις εδαφών υπέρ της Ουκρανίας] καθώς αναμένει να κατασχεθεί η Δυτική υποστήριξη, συμπεριλαμβάνοντας την έλλειψη ενέργειας και τις αυξανόμενες τιμές. Ο αγώνας για εξασφάλιση νέων ενεργειακών προμηθειών και διατήρηση των διαθέσιμων έχει ξεκινήσει και βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Δεν υπήρξε άλλωστε ποτέ δίλλημα μεταξύ της εξυπηρέτησης συμφερόντων της Ρωσίας, όταν αυτά ευθυγραμμίζονται με την επιθυμία “ρωγμάτωσης” της Δυτικής ενότητας ή της -ανέκαθεν επιθυμητής- σύστασης αυθύπαρκτης Ένωσης.
ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ
Ο Putin δεν είναι ο μόνος που πιστεύει πως η Δυτική ενότητα είναι πρόσκαιρη. Υπάρχουν αρκετοί ευρωπαίοι που πιστεύουν [ή εύχονται] να βγει κερδισμένη η Ρωσία και μετά τον πόλεμο. Οι λόγοι έχουν ήδη αναφερθεί και δεν θα εστιάσουμε σε αυτό. Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία να τονίσουμε είναι το γεγονός πως ότι και να ακολουθήσει στην πορεία δεν αναιρείται το γεγονός πως η εισβολή είναι μία πράξη που προσβάλλει τους διεθνείς κανόνες και η απάντηση της Δύσης [συγκριτικά με αυτό που αναμενόταν] είναι αξιοσέβαστη.
Ο χειμώνας κάποια στιγμή θα τελειώσει. Και στην περίπτωση κατά την οποία Ουκρανία, ΕΕ και ΝΑΤΟ επιζήσουν και αντέξουν την πίεση τότε θα υπάρξει η πρώτη βάσιμη ένδειξη ότι τα πλεονεκτήματα του Putin εξαντλούνται. Και αυτό διότι ο χρόνος τότε θα μετράει υπέρ της Δύσης, στην προσπάθεια απογαλάκτισης από τον ρωσικό πλούτο και την γενικότερη επιρροή της στη δυτική κοινωνία. Η ΕΕ οφείλει να παραμείνει σταθερή και αμετάβλητη στις ιδέες της και να παλέψει σκληρά για την επιβίωση και την απεξάρτηση από παράγοντες που αποτελούν κινητήριο μοχλό για την επεκτατική πολιτική αντίστοιχων κρατών. Αυτή πρέπει να είναι και η ειδοποιός διαφορά. Κυριαρχία μέσω της υπεροχής ιδεών και αξιών και όχι μέσω της εφαρμογής οργανωμένης βίας. Στοιχεία αδιαπραγμάτευτα…
Συντάκης: Τσολακίδης Χαράλαμπος