Είναι αναμφισβήτητο, πως η ενεργειακή κρίση έχει μεταβάλει προς το χειρότερο τα δεδομένα όλων των χωρών της Ευρώπης, αλλά και πολλών χωρών παγκοσμίως. Όλες οι πτυχές της ανθρώπινης ζωής έχουν επηρεαστεί από την οικονομία μέχρι και την κοινωνία, ενώ οι ήδη άσχημες και μη ευνοϊκές συνθήκες ζωής αρκετών χωρών της υφηλίου, έχουν οξυνθεί ακόμα περισσότερο. Σε αυτή την περίπτωση ανήκει και η Λιβύη.
Η Λιβύη διανύει μια από τις χειρότερες περιόδους των τελευταίων χρόνων. Μετά τη δολοφονία και την πτώση του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι το 2011, η χώρα βρίσκεται στο απόλυτο χάος σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης και την πολιτική αποσταθεροποίηση που επικρατεί. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο λαός έχει αγανακτήσει και παντού ξεσπούν συγκρούσεις με αποκορύφωμα την εισβολή στο Κοινοβούλιο του Τομπρούκ το βράδυ της 1ης Ιουλίου 2022.
Συγκεκριμένα, οι διαδηλωτές χρησιμοποίησαν μπουλντόζα ώστε να εισβάλλουν στο κτίριο. Λάστιχα κάηκαν, αυτοκίνητα βρέθηκαν πυρπολημένα, ενώ το οργισμένο πλήθος κρατούσε σημαίες του καθεστώτος του Καντάφι. Δεν σημειώθηκαν νεκροί ή τραυματίες, καθώς μέσα στο Κοινοβούλιο δεν υπήρχε κόσμος λόγω αργίας.
Τον Δεκέμβριο του 2021, η χώρα ήταν έτοιμη να διεξάγει βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, οι οποίες εν τέλει δεν έγιναν. Την εξουσία διεκδικούσαν – και συνεχίζουν να διεκδικούν- δύο αντίπαλες πλευρές: Η μία με αρχηγό τον Αμπντελχαμίντ Ντμπεϊμπά – ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντα του το 2021 υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών- με έδρα την Τρίπολη, ενώ η άλλη με αρχηγό τον Φάτι Μπασάγα με έδρα το Τομπρούκ και με την υποστήριξη του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ ενός ισχυρού άνδρα της Λιβύης.
Ο κόσμος ωστόσο, δεν φαίνεται να τάσσεται υπέρ κανενός από τους δύο υποψηφίους. Τον Μάιο του 2022, οι δυνάμεις του Μπασάγα προσπάθησαν ανεπιτυχώς να κατακτήσουν το Κοινοβούλιο στη Τρίπολη. Αυτό το διάστημα, όσοι υποστηρίζουν τον Μπασάγα έχουν κλείσει αρκετές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στη Λιβύη, ώστε αυτή η κίνηση να λειτουργήσει υπέρ του ηγέτη τους. Το γεγονός αυτό θεωρείται μεγάλο πλήγμα για τη χώρα, αφού η Λιβύη κατέχει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου σε όλη την Αφρική.
Η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της χώρας(NOC), έχει ήδη ανακοινώσει πως έχει χάσει περίπου 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Η NOC συμπληρώνει επίσης πως επικρατεί μείωση της παραγωγής, ενώ σε καθημερινή βάση χάνονται περίπου 220 εκατομμύρια κυβικών μέτρων φυσικού αερίου. Πάνω σε αυτό, έρχεται να προστεθεί και η κρίση που επικρατεί λόγω του ρωσουκρανικού πολέμου, καθώς οι τιμές στην αγορά τροφίμων έχουν αυξηθεί λόγω του πολέμου. Όλα αυτά τα στοιχεία, σε συνδυασμό με τις διακοπές στο δίκτυο, με τις καθημερινές διακοπές ρεύματος οι οποίες έχουν διάρκεια από 12 έως 18 ώρες και το χαμηλό επίπεδο ζωής, έχουν προκαλέσει τις αντιδράσεις του λαού. Οι πολίτες διαδηλώνουν στους δρόμους, φωνάζοντας ένα μόνο σύνθημα: « Θέλουμε να έχουμε φώς».
Εκτός από την πόλη του Τομπρούκ, οι διαδηλώσεις έχουν εξαπλωθεί και σε άλλες πόλεις της χώρας, με πολλά επεισόδια να σημειώνονται μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομικών. Στην πρωτεύουσα στη Τρίπολη, ο κόσμος κρατούσε πορτρέτα του Ντμπεϊμπά και του Μπασάγα αλλά με ένα μεγάλο Χ σημειωμένο στα πρόσωπα τους , κάνοντας έτσι εμφανή τη μη δημοτικότητα τους ανάμεσα στο λαό. Παράλληλα διαδηλώσεις πραγματοποιούνται στη Βεγγάζη, στην Αλ Κούμπα, στη Μισράτα, στη Ζλίτεν, στη Μιζουράτα και σε πολλές ακόμα περιοχές.
Ένα από τα βασικά αιτήματα των διαδηλωτών, είναι εκείνο της απομάκρυνσης από την εξουσία όσων δεν μπορούν να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής του κόσμου. Και οι δύο πολιτικές προσωπικότητες, φαίνεται να βρίσκονται με το μέρος του λαού. Ό Ντμπεϊμπά έχει δηλώσει πως συμφωνεί με τα αιτήματα των διαδηλωτών, ζητώντας ταυτόχρονα τη διεξαγωγή εκλογών αλλά και τη παραίτηση του από την τωρινή κυβέρνηση, ενώ ο Μπασάγα και το επιτελείο του δηλώνουν και εκείνοι πως καταλαβαίνουν τα αισθήματα του λαού. Ο βουλευτής της τωρινής κυβέρνησης Μπαλχέιρ Αλσαάμπ, έχει υποστηρίξει πως η κυβέρνηση στην οποία ανήκει οφείλει να αναγνωρίσει την αποτυχία της και να διαλυθεί, ενώ παράλληλα ο βουλευτής Ζίαντ Ντγκχέιμ, ζητάει και εκείνος την παραίτηση της κυβέρνησης ώστε να γίνουν σεβαστά τα λαϊκά αισθήματα. «Τα γεγονότα της 1ης Ιουλίου, επιβεβαιώνουν ότι ο κόσμος θέλει αλλαγή μέσω εκλογών» όπως έχει δηλώσει και ο απεσταλμένος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Λιβύη, Χοσέ Σαμπαντέλ.
Σημαντικό ρόλο στην όλη κατάσταση έχει διαδραματίσει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος λειτουργεί ως διαπραγματεύτρια δύναμη. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, έχει υποστηρίξει μέσω του εκπροσώπου του Στεφάν Ντουζαρίκ, πως παρακολουθεί με ανησυχία όλες τις εξελίξεις. Παράλληλα, με την δήλωση του ο Γκουτέρες απευθύνθηκε στους διαδηλωτές υποστηρίζοντας πως πρέπει να αποφύγουν βίαιες πράξεις και συμπεριφορές, αλλά και στις δυνάμεις καταστολής να λειτουργήσουν με απόλυτη ηρεμία. Επιπλέον, προέτρεψε τους πολιτικούς δρώντες της χώρας να συγκεντρωθούν, ώστε να δώσουν ένα τέλος σε όλο αυτό το αδιέξοδο.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του ΟΗΕ και των δύο αντίπαλων πολιτικών πλευρών, ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2022. Τον Ιούνιο, ο ΟΗΕ διεξήγαγε συμβούλιο στο Κάϊρο με την παρουσία εκπροσώπων από τα δύο αντίπαλα μέρη. Όπως επισήμανε και η υπεύθυνη πολιτικών υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών Ρόζμαρι Ντι Κάρλο: « Η προτεραιότητα των Ηνωμένων Εθνών, είναι να επιστρέψει στη Λιβύη η εκλογική διαδικασία, η οποία θα βασίζεται σε μια συναινετική συνταγματική βάση εκλογών».
Μετά το Κάϊρο σειρά είχαν οι διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν στη Γενεύη, μεταξύ εκπροσώπων των δύο πολιτικών πλευρών, και μεταξύ της Ειδικής Συμβούλου των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη, Στέφανι Γουίλιαμς. Ωστόσο οι διαπραγματεύσεις στη Γενεύη όπως και στο Κάϊρο, απέτυχαν. Η Γουίλιαμς μάλιστα ανέφερε, πως παρόλο που οι δύο πλευρές συμφώνησαν ως προς πιο ρόλο και ποίες αρμοδιότητες πρέπει να διαθέτει ένας μελλοντικός πρόεδρος, δεν μπόρεσαν να λύσουν τις διαφορές τους ως προς άλλα ζητήματα.
Επιπροσθέτως, ο αρχηγός του Αφρικανικού Ενωτικού Συμβουλίου Μουσά Φακί, έχει εκφράσει και εκείνος την υποστήριξη του ως προς τις διαδηλώσεις της Λιβύης, δίνοντας έμφαση παράλληλα στην προστασία της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας. Επιπλέον, ο Υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Σαμέχ Σούκρι όπως και ο Πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών και Ειδικός Σύμβουλος στη Λιβύη Ρίτσαρντ Νάρλαντ, έχουν κάνει λόγο πως μόνο ο διάλογος και ο συμβιβασμός θα δώσουν το βήμα στις εκλογές και στη πολιτική σταθερότητα.
Η κρίση στη Λιβύη, αναμένεται να παραμείνει σοβαρή και το επόμενο διάστημα, λαμβάνοντας υπόψη και το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων με τον ΟΗΕ. Η κατάσταση θα συνεχίσει να είναι απρόβλεπτη, με τον λαό να συνεχίζει να διαμαρτύρεται και να διεκδικεί καλύτερες συνθήκες ζωής.
Συντάκτης: Μαρία Ανδρίκου