«Παιδιά στην άκρη της σκληρής ζωής
απ’ της δουλειάς τις μαύρες δίνες
δεν ήξεραν το δρόμο της φυγής,
να δουν του ήλιου τις ακτίνες.
Δεν ήξεραν να παίξουν,
να γελάσουν,
να γράψουν,
να μιλήσουν,
να φωνάξουν.
Και κάτω από του κόσμου τη μανία
συνθέτουν τη δική τους τραγωδία». (Μανώλης Ανδρουλιδάκης)
Κατόπιν επικύρωσης και υπογραφής της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας κατά το έτος 1999, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας προέβη στην καθιέρωση της 12ης Ιουνίου ως παγκόσμιας ημέρας ενάντια στις άκρως επιβλαβείς για τη σωματική και διαβρωτικές για την ψυχική υγεία μορφές εργασίας. Πρωταρχικοί αποδέκτες κρίνονται οι ανήλικοι που διαβιούν στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, της ασιατικής δηλαδή και αφρικανικής ηπείρου, δίχως αυτό βέβαια να συνεπάγεται αποκλεισμού εκείνων που ακούσια εργάζονται σε κράτη της Γηραιάς Ηπείρου. Αναμφίβολα, πρόκειται για μία ημέρα- ορόσημο για τη διεθνή κοινότητα, δεδομένου ότι αποβλέπει επιπροσθέτως στη λήψη αποτελεσματικών μέτρων για την οριστική εξάλειψη του ευρέως πλέον διαδεδομένου φαινομένου της παράνομης διακίνησης παιδιών μέσω οργανωμένων κυκλωμάτων εμπορείας και πορνείας.
Κατά γενική ομολογία, το συνονθύλευμα αυτών των φαινομένων συνοδεύει ολόκληρη την ιστορική πορεία της ανθρωπότητας, με θύματα αμέτρητες αθώες ψυχές, οι οποίες υποβάλλονται δυστυχώς σε καθημερινά μαρτύρια. Η ανάγκη της επιβίωσης και συντήρησης εαυτών και των απόρων, συνήθως πολυμελών οικογενειών τους, καθιστά τα παιδιά έκθετα στις αρρωστημένες διαθέσεις και αθέμιτα συμφέροντα των εργοδοτών τους. Δισεκατομμύρια ανήλικα αγόρια και κορίτσια αναγκάζονται να εισαχθούν στην ακροσφαλή αγορά εργασίας ήδη από την ηλικία των τεσσάρων ετών! Η ενεργός συμμετοχή τους σε δραστηριότητες που συνυφαίνονται με την εκσκαφή ορυκτών από τα λατομεία και μεταλλεία, την εξόρυξη χάλυβος, τη μεταφορά βαρέων φορτίων, την καλλιέργεια και συγκομιδή των φυτειών οφείλεται στο γεγονός πως προτιμώνται εξαιτίας της οξυμένης σωματικής τους αντοχής συγκριτικά με εκείνη των ενήλικων εργαζομένων.
Ακόμη, η άμεση εμπλοκή τους στη μαζική παραγωγή και επεξεργασία προϊόντων ένδυσης, υπόδυσης, υφασμάτων και τεχνολογίας για λογαριασμό οικονομικών κολοσσών των ανεπτυγμένων κρατών αποδεικνύει το μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων που καλύπτεται με απώτατο σκοπό την ικανοποίηση των βιοποριστικών αναγκών. Να μη λησμονηθεί πως οι ανήλικοι λαμβάνουν πολλάκις τον ρόλο του διαμεσολαβητή σε επιχειρήσεις λαθρεμπορίου ναρκωτικών ουσιών, ενώ ωθούνται παρά τη θέλησή τους στο νοσηρό, σκοτεινό μονοπάτι της πορνείας. Δικαιολογημένα το περιβάλλον και οι συνθήκες εργασίας χαρακτηρίζονται κτηνώδεις∙ κυκλοφορούν ρακένδυτα και ξυπόλητα στο κακοτράχαλο έδαφος, εισπνέουν ζημιογόνα αέρια και χημικές ουσίες, βιάζονται, τιμωρούνται με ξυλοδαρμό με το πρόσχημα της καθυστερημένης ή ανεπαρκούς διεκπεραίωσης των υποχρεώσεών τους. Επομένως, η δέσμευσή τους με ευθύνες που δεν αναλογούν στην ηλικία τους καθιστά αντιληπτό πως οι ίδιοι στερούνται της ελευθερίας, ξεγνοιασιάς που διέπουν τα τρυφερά παιδικά χρόνια.
Εκτός αυτού, η πρόκληση ψυχικής αστάθειας επιτείνει την όξυνση των περιστατικών βίας και εγκληματικότητας, διότι θεωρούνται προσιτές μέθοδοι για την παροδική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Υπό την πίεση της ανάγκης, οι ανήλικοι εγκαταλείπουν τις εκπαιδευτικές δομές, με αποτέλεσμα οι ενδόμυχες σκέψεις για το μακρινό μέλλον, οι επιθυμίες, τα όνειρά τους να υποθηκεύονται στον βωμό του πενιχρού κέρδους και της άκρατης εξάντλησης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα κρατών, τα οποία πρωτοστατούν ποσοστιαία στον τομέα της παιδικής εργαλειοποίησης οποιασδήποτε μορφής, αποτελούν η Βραζιλία και Βολιβία, το Μπαγκλαντές και Πακιστάν, η Ινδία, μολονότι κρίνεται ως μία από τις κυριότερες παγκόσμιες οικονομικές δυνάμεις. Θεμελιώδης αιτία για τη δεδομένη κατάσταση θεωρείται η διαιώνιση της άκρως αναχρονιστικής και ελλιπούς νομοθεσίας περί προάσπισης των δικαιωμάτων του παιδιού, κρατικής παρέμβασης και παροχής προστασίας σε περιπτώσεις εκμετάλλευσης και κινδύνου.
Εν έτει 2022, το σύνθημα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας «Κόκκινη κάρτα στην παιδική εργασία!» φέρεται να συνιστά ένα ιδεαλιστικό σενάριο. Μολονότι τουλάχιστον 174 χώρες παγκοσμίως ασπάστηκαν τους όρους της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας, ελάχιστες προέβησαν στον δραστικό περιορισμό των χείριστων μορφών εργασίας, βάσει των προβλεπόμενων του πρώτου άρθρου της παρούσης σύμβασης. Ομοίως και επί του πρακτέου, μη υλοποιήσιμος κρίνεται ο στόχος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την αμετάκλητη καταπολέμηση του συγκεκριμένου φαινομένου έως το έτος 2025. Και αυτό, για τον απλούστατο λόγο ότι ουδεμία υπογραφείσα διακήρυξη (1959), σύμβαση (1989), συμφωνία και πρωτόκολλο δεν κατόρθωσε να αναχαιτίσει κατά μόνας τη μάστιγα πολλών δεκαετιών.
Η λύση του προβλήματος βρίσκεται στη λήψη μακροπρόθεσμα βιώσιμων και αποτελεσματικών μέτρων με την από κοινού σύμπραξη των κρατικών δρώντων, υπερεθνικών και διεθνών οργανισμών, πολιτών, ώστε να σημειωθούν εύφορες τροποποιήσεις στα προγράμματα της κοινωνικής και οικονομικής πρόνοιας. Γιατί, όπως ορθά επισημαίνει ο Παύλος Σιδηρόπουλος στο τραγούδι «Κάποτε θάρθουν», «…Έχε το νου σου στο παιδί, κλείσε την πόρτα με κλειδί, θα σε πουλήσουν…
…Κι όταν θα έρθουν οι καιροί, που θα ΄χει σβήσει το καιρί, στην καταιγίδα…
…ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΟΥ ΤΟ ΠΑΙΔΙ, γιατί, εάν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ΕΛΠΙΔΑ!!!»
Συντάκτης: Μαρία Κλάδη