Η ρωσική εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου στην Ουκρανία, έχει αλλάξει τα διεθνή δεδομένα από πολλές απόψεις. Η επέκταση της δύναμης της Δύσης, καθώς και μια ενδεχόμενη ένταξη της Ουκρανίας στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο, επιδείνωσε τις σχέσεις των δύο χωρών οι οποίες ήταν τεταμένες ήδη από το 2014 με την κατάληψη της Κριμαίας από τις ρωσικές δυνάμεις.
Στο προσκήνιο εμφανίζεται και άλλο ένα φλέγον ζήτημα με αφορμή τη ρωσο–ουκρανική διένεξη: Εκείνο της ενδεχόμενης ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο NATO. Συγκεκριμένα, οι δύο χώρες έχουν ενισχύσει τις σχέσεις τους με το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο από το 2014 με αφορμή τις εξελίξεις στην Κριμαία, όμως και οι δύο αποφάσισαν να διατηρήσουν αμυντική ουδετερότητα και να μην προχωρήσουν σε κάποια συμφωνία.
Η επίθεση στην Ουκρανία μετέβαλε για ακόμα μια φορά τα δεδομένα, και έτσι τα δύο κράτη βρίσκονται πολύ κοντά στο να γίνουν τα επόμενα μέλη του NATO το καλοκαίρι του 2022, ενώ όπως αναφέρουν αξιωματούχοι των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στη βρετανική εφημερίδα The Times, το ζήτημα της ένταξης των δύο κρατών βρισκόταν στο επίκεντρο των συζητήσεων μεταξύ των υπουργών των Εξωτερικών των μελών του Οργανισμού, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στις αρχές του Μαρτίου.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, έχει δηλώσει πως η είσοδος της Σουηδίας και της Φινλανδίας δεν θα σταθεροποιήσει την κατάσταση, υπονοώντας έτσι πως η κίνηση αυτή θα προκαλέσει μεγαλύτερη αναταραχή στην Ευρώπη. Από την άλλη, πληροφορίες θέλουν τη Μόσχα να απειλεί με σκληρές συνέπειες τις δύο χώρες σε περίπτωση που προχωρήσουν σε ένταξη. Ιδιαίτερα απειλητική έχει ακουστεί και η δήλωση της εκπροσώπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα. Το Υπουργείο Εξωτερικών εκ μέρους της Ζαχάροβα έγραψε στο Twitter, πως η είσοδος της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο NATO θα δημιουργήσει σοβαρές στρατιωτικοπολιτικές επιπτώσεις, οι οποίες θα αναγκάσουν την Ρωσία να απαντήσει.
Όπως αναφέρει και η εφημερίδα The Guardian, Το Κρεμλίνο προειδοποιεί πως θα ενισχύσει τις δυνάμεις του στη Βαλτική, αναπτύσσοντας παράλληλα και τα πυρηνικά όπλα κοντά στα σύνορα με τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Προτού ξεσπάσει η επίθεση στην Ουκρανία, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν είχε κατηγορήσει το NATO πως προσπαθούσε να ασκήσει επιρροή στα ανατολικά «περικυκλώνοντας» ταυτόχρονα τη Ρωσία, ενώ χαρακτήρισε την επέκταση περαιτέρω επιρροής του Βορειοατλαντικού Συμφώνου ως «μη επιτρεπτή». Κάτω από αυτές τις συνθήκες δημιουργείται η εντύπωση πως η Ρωσία δεν θα διστάσει να παρέμβει και να «χτυπήσει» τις δύο χώρες σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις με το NATO πετύχουν.
Στις 28 Απριλίου, ο Υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Άντονι Μπλίνκεν έδειξε την υποστήριξη του στην επικείμενη απόφαση της Φινλανδίας και της Σουηδίας: «Ο κόσμος έχει αλλάξει δραματικά και αυτό μπορεί να διαπιστωθεί κατά κάποιο τρόπο στο μεγάλο ενδιαφέρον των δύο αυτών χωρών να γίνουν τα επόμενα μέλη του NATO. Εμείς φυσικά έχουμε στρέψει την προσοχή μας στο να προχωρήσουν σε αυτή τη κίνηση. Αν τελικά το αποφασίσουν, θα έχουν την υποστήριξη μας» είπε μεταξύ άλλων.
Ως προς τις δηλώσεις του Μπλίνκεν, Ένας Σκανδιναβός διπλωμάτης συμπλήρωσε: «Στο παρελθόν, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήθελαν να δώσουν την εντύπωση ότι προσπαθούν να προσελκύσουν τις δύο χώρες προς την ένταξη, καθώς δεν ήθελαν να αναστατώσουν υποχρεωτικά τους Ρώσους. Πάντα υπήρχαν εξαιρετικά προσεκτικοί στο τι έλεγαν και πάντα ήξεραν τα όρια και που έπρεπε να σταματήσουν».
Η εφημερίδα The Washington Post, τονίζει πως η αύξηση του αριθμού των μελών του NATO θα γίνει η πιο αξιοσημείωτη γεωπολιτική επίπτωση της ρωσικής εισβολής μέχρι σήμερα. Με την είσοδο τους στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο, η Αμερική θα εγγυηθεί την ασφάλεια των δύο ευάλωτων χωρών, αφού το κίνητρο της όλης απόφασης είναι να αποθαρρυνθεί η Ρωσία από το να εισβάλει σε άλλες γειτονικές τους χώρες. Αξιοσημείωτη είναι και η δήλωση του Γενικού Γραμματέα του NATO Γένς Στόλτενμπερκ, ο οποίος επισημαίνει πως αν εν τέλει οι δύο χώρες προχωρήσουν στην είσοδο, οι διαδικασίες θα γίνουν με γρήγορους ρυθμούς και εννοείται πως ο οργανισμός θα τις καλωσορίσει «με ανοιχτές αγκάλες» όπως παρέθεσε σε συνέντευξη Τύπου, στην οποία παρευρισκόταν και η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μετσόλα.
Με βάση όλες αυτές τις πληροφορίες, είναι σημαντικό να αναφερθούν και οι απόψεις των πολιτικών προσώπων των δύο χωρών. Κατά τη διάρκεια επίσκεψης της στη Σουηδία στις αρχές Απριλίου, η Φινλανδή πρωθυπουργός Σάννα Μάριν έκανε λόγο για αλλαγή των συγκυριών μετά την επίθεση στην Ουκρανία και ως επακόλουθο, το Ελσίνκι θα πρέπει να είναι προετοιμασμένο για οποιαδήποτε ενέργεια από τη Ρωσία. Σε δήλωση της τον Ιανουάριο του 2022, η πρωθυπουργός είχε αναφέρει πως η Φινλανδία δεν έχει σχέδια και δεν σκοπεύει να ενταχθεί στη Συμμαχία. Όμως, η εισβολή της Ρωσίας έκανε την ιδέα μιας ενδεχόμενης ένταξης περισσότερο ελκυστική στη χώρα.
Και η πρωθυπουργός της Φινλανδίας αλλά και η πρωθυπουργός της Σουηδίας Μαγδαλένα Άντερσον, εκτιμούν πως η είσοδος των δύο κρατών τους, θα λειτουργήσει θετικά για την ασφάλεια τους. Σε συνέντευξη του με το βρετανικό κανάλι Aljazeera, ο πρώην πρωθυπουργός της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στάμπ εξήγησε πως το βασικό θεμέλιο της όλης ιδέας, είναι πως αν ο Πούτιν μπορεί να καταστρέψει τους αδερφούς και της αδερφές του στην Ουκρανία, μπορεί να το κάνει επίσης και στη Φινλανδία και στη Σουηδία. Σε ερώτηση για το ποια είναι η θέση του σχετικά με την είσοδο η όχι της Φινλανδίας στο NATO, ο ίδιος απάντησε «Ήμουν ένας από τους λίγους ανθρώπους στη χώρα, που πάντα την ήθελαν μέρος του NATO. Πιστεύω πως θα έπρεπε να είχαμε μπει στη Συμμαχία το 1995, τη χρόνια που ενταχθήκαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2014 όταν η Ρωσία επιτέθηκε για πρώτη φόρα, δεν άσκησα πιέσεις για την είσοδο της χώρας επειδή άνηκα στη μειονότητα. Αλλά τα πράγματα είναι διαφορετικά τώρα».
Το κυβερνών κόμμα της Σουηδίας το Σοσιαλδημοκρατικό, το οποίο από πάντα εναντιωνόταν στην ιδέα της εισόδου της Σουηδίας, φαίνεται να ξανασκέφτεται την θέση του: «Όταν η Ρωσία επιτέθηκε στην Ουκρανία, η θέση της ασφάλειας της Σουηδίας, άλλαξε ραγδαία» όπως εξέφρασε το κόμμα σε μια δήλωση του στις 25 Απριλίου.
Από ότι φαίνεται, η Σουηδία ήταν πάντα λίγο διστακτική ως προς αυτή τη κίνηση. Όπως έχει αναφέρει και ο Πόλ Τζόνσον, μέλος του Κεντροδεξιού κόμματος της χώρας, οι Φινλανδοί είχαν πάντα την «NATO επιλογή» ενώ το κυβερνών κόμμα της Σουηδίας, πάντα πίστευε πως θα μπορούσαν να ακολουθήσουν άλλες διεξόδους. «Για τη Σουηδία, το ενδεχόμενο μη ένταξης στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο ήταν ένα θέμα ταυτότητας, ενώ για τη Φινλανδία ένα θέμα γεωπολιτικού χαρακτήρα» όπως είχε συμπληρώσει.
Μία σημαντική αναφορά θα πρέπει να γίνει και στις δημοσκοπήσεις, οι οποίες δείχνουν την στάση του λαού. Το BBC, υπογραμμίζει πως η λαϊκή υποστήριξη προς την είσοδο της χώρας στο NATO έχει αυξηθεί κατά πολύ. Συγκεκριμένα, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το 28% του Φεβρουαρίου, έχει ανέβει στο 68% τον περασμένο μήνα. Αντίστοιχα, και στη Σουηδία η λαϊκή υποστήριξη είναι μεγάλη με το 57% των Σουηδών να είναι υπέρ μιας ενδεχόμενης ένταξης. Είναι φανερό λοιπόν πως και ο κόσμος προτιμάει και επιδιώκει την ασφάλεια των πατρίδων τους κάτω από την προστασίας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Είναι αναμφισβήτητο το γεγονός, πως εάν οι δύο αυτές Σκανδιναβικές χώρες επιλέξουν να γίνουν τα επόμενα μέλη του NATO, η ρωσική απάντηση θα είναι καταστροφική για τα δύο γειτονικά κράτη. Όμως, και από ότι γίνεται κατανοητό, και οι δύο φαίνονται σίγουρες και από ότι δείχνουν οι συγκυρίες, είναι απίθανο να μετανιώσουν για αυτή τους την απόφαση το επόμενο διάστημα.
Συντάκτης: Μαρία Ανδρίκου