Αμέσως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πλήθος χωρών προέβη σε δηλώσεις καταδικάζοντας την Μόσχα και επιβάλλοντας κυρώσεις στην Ρωσία. Υπήρξαν και χώρες οι οποίες επέλεξαν να παραμείνουν ουδέτερες υπολογίζοντας τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρει η ανοιχτή υποστήριξη τους προς το ένα ή το άλλο στρατόπεδο. Στην Ασία η αντίδραση των χωρών στον πόλεμο ήταν μικτή με ορισμένες χώρες να τάσσονται υπέρ της Ουκρανίας, άλλες να υποστηρίζουν ανοιχτά ή μη την Ρωσία και άλλες να σιωπούν ή να κρατούν ουδέτερη στάση προσπαθόντας να παραμείνουν έξω από το γεγονός της εισβολής πιστεύοντας πως έτσι θα προστατέψουν τα συμφέροντα τους.
Η στάση της Κίνας στο ουκρανικό ζήτημα ίσως δεν είναι αυτή που θα περίμενε κανείς λαμβάνοντας υπ΄όψιν τις σχέσεις της με Ρωσία, οι οποίες σήμερα είναι πολύ στενές. Από την κρίση της Κριμαίας το 2014 η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας και τον Νοέμβριο του 2021 οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία για στενότερους στρατιωτικούς δεσμούς. Σχεδόν 1 μήνα πριν την εισβολή στην Ουκρανία ο Πούτιν παρευρέθηκε στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου ως προσκεκλημένος του Τζινπίνγκ, όντας ένας από τους λίγους ηγέτες μεγάλων χωρών που έχει συναντήσει ο κινέζος πρόεδρος τα τελευταία χρόνια, τονίζοντας έτσι την μεταξύ τους σχέση.
Παρόλα αυτά, από την αρχή της κρίσης η Κίνα δεν τάχθηκε επίσημα με την πλευρά της Ρωσίας και κάλεσε τις υπόλοιπες χώρες να σεβαστούν την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας. Ακόμα, αν και οι κινέζοι αξιωματούχοι μέχρι στιγμής αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν τον όρο «εισβολή» για τις επιθέσεις της Ρωσίας, στο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την περασμένη Παρασκευή (25/2) για τον άμεσο τερματισμό των εχθροπραξιών και την απόσυρση του ρωσικού στρατού από την Ουκρανία, η Κίνα απείχε. Η στάση της Κίνας στο συγκεκριμένο γεγονός αποτελεί έκπληξη καθώς κανείς θα περίμενε να ψηφίσει κατά, ακολουθώντας την Ρωσία η οποία άσκησε βέτο. Ακόμα, πέντε μέρες μετά το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας η χώρα απείχε από το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης δείχνοντας έτσι πως δεν έχει αλλάξει στάση.
Φαίνεται λοιπόν πως η Κίνα βρίσκεται σε ένα «διπλωματικό δίλημμα» καθώς προσπαθεί να κρατήσει ουδετερότητα απέναντι στις δύο πλευρές. Όμως, αυτό δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση καθώς παρά τη συμμαχία της με την Ρωσία η Κίνα έχει συμφέροντα και από την άλλη πλευρά. Η χώρα αποτελεί τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο της Ουκρανίας αλλά και τα τελευταία χρόνια και της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την οποία έχει υπογράψει συμφωνίες για ανάπτυξη υποδομών. Έτσι, μια μεταστροφή στην διπλωματία της Κίνας μέσα στις επόμενες μέρες με πιο «ανοιχτή» υποστήριξη της Ουκρανίας ίσως να μην είναι απίθανο σενάριο.
Η Ιαπωνία από την άλλη τάχθηκε με τις υπόλοιπες χώρες της Δύσης καταδικάζοντας την εισβολή της Ρωσίας ως παραβίαση της κρατικής κυριαρχίας της Ουκρανίας και ανακοίνωσε πως θα συνεργαστεί με την διεθνή κοινότητα και τις χώρες της G7 για την υποστήριξη της χώρας. Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός διαβεβαίωσε τον Ουκρανό ομόλογο του πως θα ταχθεί στο πλευρό του και ανακοίνωσε οικονομικές κυρώσεις στην Ρωσία οι οποίες περιλαμβάνουν περιορισμό των εισαγωγών και εξαγωγών μεταξύ των δύο χωρών, περιορισμό στις συναλλαγές με την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας και προσπάθεια απόκλισης της Ρωσίας από το χρηματοοικονομικό δίκτυο SWIFT. Αξίζει να σημειωθεί πως με την στάση της απέναντι στην Ρωσία η Ιαπωνία ίσως δώσει τέλος στις προσπάθειες της προηγούμενης κυβέρνησης για καλυτέρευση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, οι οποίες βρίσκονται σε ένταση μεταξύ άλλων λόγω εδαφικών διαφορών.
H Νότια Κορέα ακολουθεί και αυτή την Δύση συμμετέχοντας στις οικονομικές κυρώσεις. Ακόμα, ο πρόεδρος της χώρας ανακοίνωσε την παροχή 10 εκατομμυρίων δολαρίων σε ανθρωπιστική βοήθεια για την υποστήριξη της Ουκρανίας. Αντίθετα, το υπουργείο εξωτερικών της Βόρειας Κορέας κατηγόρησε τις ΗΠΑ για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αναφέροντας πως ο πόλεμος προκλήθηκε εξαιτίας της ηγεμονικής πολιτικής των ΗΠΑ και κατ’επέκταση της Δύσης και της προσπάθειας τους να επιβάλουν την πολιτική τους σε άλλες χώρες. Σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Βόρειας Κορέας η Δύση αγνόησε τις απαιτήσεις της Μόσχας επιδιώκοντας την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά. Η Βόρεια Κορέα έδειξε την υποστήριξη της στην Μόσχα στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 2/3 όντας μία από τις πέντε χώρες που ψήφισαν κατά της καταδίκης της ρωσικής εισβολής.
Η Ινδία η οποία πρόκειται για την μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο και μία σημαντική δύναμη στην παγκόσμια σκηνή, όσον αφορά το ουκρανικό ζήτημα βρίσκεται σε μια ιδιαίτερη θέση. Αυτό οφείλεται στο ότι έχει καλές διπλωματικές σχέσεις τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με την Ρωσία. Έτσι, προσπαθεί να κρατήσει ουδέτερη θέση και όπως και η Κίνα απείχε από την ψήφο τόσο του Συμβουλίου Ασφαλείας όσο και της Γενικής Γραμματείας του ΟΗΕ που κατέκριναν την ρωσική εισβολή. Στις δηλώσεις τους όμως οι Ινδοί αξιωματούχοι μίλησαν για σεβασμό του διεθνούς δικαίου και της εδαφικής κυριαρχίας, κατακρίνοντας έτσι έμμεσα τις πράξεις της Ρωσίας. Ακόμα, μετά το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, αποφασίστηκε από την ινδική κυβέρνηση η αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και ιατρικών προμηθειών για την περίθαλψη των ουκρανών τραυματιών.
Ο λόγος που η Ινδία διστάζει να ταχθεί ανοιχτά υπέρ κάποιας πλευράς η αίσθηση κινδύνου που νιώθει από την Κίνα λόγω των συγκρούσεων που συμβαίνουν στα σύνορα των 2 χωρών τα τελευταία 2 χρόνια. Από την μία είναι σύμμαχός των ΗΠΑ στην QUAD (μαζί με την Ιαπωνία και την Αυστραλία)που στόχο έχει τον περιορισμό της δύναμης της Κίνας ενώ από την άλλη εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την Ρωσία που της παρέχει στρατιωτικό εξοπλισμό και συμβάλλει στην άμυνα της. Επίσης, η Ρωσία την έχει υποστηρίξει αρκετές φορές στον ΟΗΕ με την ψήφο της σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Έτσι, είναι σαφές πως εάν ταχθεί ανοιχτά με ένα από τα δύο στρατόπεδα η ίδια μπορεί να βρεθεί σε μειονεκτική θέση στην σύγκρουση της με την Κίνα. Το Πακιστάν κρατάει επίσης ουδέτερη στάση και δεν έχει καταγγείλει την εισβολή της Ρωσίας παρά την πίεση των διπλωματικών αποστολών των χωρών της Δύσης.
Οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας σε γενικές γραμμές κράτησαν ουδέτερη στάση αν και υπάρχουν εξαιρέσεις. Μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οι 10 χώρες της ASEAN (Ένωσης των χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας) συνέταξαν από κοινού μια δήλωση στην οποία επισήμαναν την σημαντικότητα αποκλιμάκωσης της κατάστασης και επίλυσης της κρίσης με ειρηνικά μέσα, μέσω της διπλωματικής οδού και του διεθνούς δικαίου. Παρόλα αυτά, πέρα από την κοινή δήλωση κάποιες χώρες της περιοχής έκαναν και ξεχωριστές δηλώσεις. Η Σιγκαπούρη πρόκειται για την χώρα που κατέκρινε πιο έντονα την ρωσική εισβολή και για την μόνη χώρα της περιοχής που αποφάσισε να επιβάλει κυρώσεις στην Ρωσία στοχεύοντας σε τράπεζες, ηλεκτρονικά είδη και όπλα. Στην ακριβώς αντίθετη πλευρά βρίσκεται η Μυανμάρ η οποία περιέγραψε την εισβολή ως σωστό μέτρο για την διατήρηση της ρωσικής κυριαρχίας αν και λίγες μέρες αργότερα ψήφισε υπέρ της Ουκρανίας στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ . Οι υπόλοιπες χώρες σε γενικές γραμμές έχουν κρατήσει παθητική στάση και δεν φαίνεται να θέλουν να προχωρήσουν σε κυρώσεις καθώς θεωρούν πως ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν επηρεάζει άμεσα τα συμφέροντα τους. Ακόμα, η Ρωσία έχει μεγάλη επίδραση στην περιοχή λόγω του στρατιωτικού εξοπλισμού που παρέχει σε χώρες όπως το Βιετνάμ και η Μαλαισία αλλά και λόγω των καλών σχέσεων με τις περισσότερες χώρες από την ψυχροπολεμική εποχή. Έτσι η επιβολή κυρώσεων ή η ανοιχτή υποστήριξη της Ουκρανίας θα προκαλούσε διαταραχή των τωρινών σχέσεων κάτι που δεν επιθυμούν οι περισσότερες χώρες της περιοχής.
Η πολιτική είναι μία σκακιέρα πάνω στην οποία η κάθε κίνηση πρέπει να είναι σωστά μελετημένη και να μην επικρατεί η επιπολαιότητα και ο παρορμητισμός. Οι συνθήκες που δημιουργεί ένας πόλεμος επιτάσσουν την ύπαρξη ψυχραιμίας και ορθολογικής κρίσης αφήνοντας κατά μέρος συμπάθειες που βασίζονται στις υποκειμενικές αντιλήψεις του κάθε ηγέτη. Τελικά, κερδισμένος θα είναι ο πολιτικός που θα κάνει την καλύτερη εκτίμηση των συνθηκών προς όφελος της χώρας του ισορροπώντας τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα κέρδη που θα αποφέρει η όποια απόφαση του.
Συντάκτης: Γιώργος Πρωτόπαπας