Ένα ερώτημα που ταλανίζει και πολλές φορές διχάζει τους επιστήμονες και μελετητές, τόσο των ιστορικών όσο και των πολιτικών επιστημών, είναι αν η ιστορία επαναλαμβάνεται. Αυτό προκύπτει καθώς η ιστορία είναι συνυφασμένη με τον ανθρώπινο παράγοντα και την πολεμοχαρή και μιμητική του φύση. Πολεμοχαρής, όταν ενστικτωδώς νιώθει ότι απειλείται η επιβίωσή του και μιμητική, όταν υιοθετεί συμπεριφορές και αξίες τις οποίες κρίνει ορθολογικές και αποτελεσματικές.
Ένα παράδειγμα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ώστε να γίνει πιο κατανοητός ο άνωθεν συλλογισμός, είναι αυτό της Γερμανία του μεσοπολέμου υπό την επήρεια της ναζιστικής πολιτικής ιδεολογίας, η οποία φαίνεται να παρουσιάζει έκδηλες ομοιότητες με την αρχαία Σπάρτη. Μολονότι και οι δύο περιπτώσεις αντιπροσωπεύουν διαφορετικούς σταθμούς στη γραμμή της ιστορίας, φαίνεται να ταυτίζονται ως προς τη σκληρή πειθαρχημένη και μιλιταριστική οργάνωση που τους διέπει, τόσο στις τάξεις των ναζί όσο και των αρχαίων Σπαρτιατών αντίστοιχα. Παράλληλα, ανεξάρτητα από το ζήτημα της πειθαρχίας παρατηρείται μια σύμπλευση ως προς τα σύμβολα που χρησιμοποιούσαν αμφότεροι για να απεικονίσουν την ισχύ τους και να δηλώσουν την αυταρχική ταυτότητα που πρέσβευαν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο μαίανδρος, σύμβολο τέχνης και ολοκλήρωσης για τον αρχαίο κόσμο τον οποίο οικειοποιήθηκε ως σύμβολο ο ναζισμός. Αξίζει τέλος να σημειωθεί πως έντονη ομοιότητα παρατηρείται και ως προς την αντίληψη περί φυλετικής καθαρότητας, που ενστερνίζονταν και οι δύο περιπτώσεις.
Το επισφράγισμα αυτών, ήταν η βαθιά πεποίθηση του ηγέτη των ναζί Αδόλφου Χίτλερ, πως υφίσταται άμεση φυλετική σύνδεση με τους αρχαίους Σπαρτιάτες, δείγμα που αντικατοπτρίζει την αναμφισβήτητη επιρροή που άσκησε ο αρχαίος ελληνικός κόσμος στην ναζιστική πραγματικότητα. Ωστόσο, τα κοινά που σημειώνονται και καθιστούν τις δύο περιπτώσεις συγκοινωνούντα δοχεία, δεν αρκούν ώστε να χαρακτηριστεί ο ναζισμός αποκύημα ή κακέκτυπο της αρχαίας Σπάρτης. Αυτό διαφαίνεται και από το γεγονός ότι ο ναζισμός ως πολιτική ιδεολογία βρήκε απήχηση σε ένα εξαντλημένο κοινό μετά από ένα μεγάλο πόλεμο. Άρα, με άλλα λόγια βρήκε πρόσφορο έδαφος λόγω των συγκυριών της εποχής. Ενώ αντίθετα, η σύσταση του αρχαίου ελληνικού κόσμου βασίζεται σε δημοκρατικά ιδεώδη που ευνοούσαν την ελευθερία γνώμης, ακόμα και αν ακολουθούσαν μια πιο αυστηρή και μιλιταριστική οργάνωση.
Συνεπώς, γίνεται σαφής ο οίστρος που απέκτησαν οι ναζοί από την μελέτη του αρχαίου ελληνικού κόσμου τόσο από τον πολιτισμό όσο και από τον στρατιωτικό και πολιτικό του πυρήνα. Ένα πυρήνα που συνέδραμε ως ένα βαθμό στη διαμόρφωση της ιδεολογία τους και κατ’επέκταση στην εκπλήρωση του σκοπού τους. παρόλα αυτά καθίσταται σαφές πως η συμπεριφορά των ανθρώπων αποτελεί ένα κύκλο με πανομοιότυπα χαρακτηριστικά και όχι επαναλαμβανόμενες καταστάσεις.
Συμπερασματικά λοιπόν, η μελέτη των δυο αυτών διαφορετικών περιπτώσεων καταλήγει σε ένα κοινό πόρισμα, το οποίο υποδεικνύει πως η ανθρώπινη ιστορία δεν είναι ένας φαύλος κύκλος. Το ένστικτο της επιβίωσης, τα παρόμοια μέσα και οι πανομοιότυποι σκοποί συνιστούν αυτά τα δεδομένα τα οποία υποκινούν τον άνθρωπο να αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο διαχρονικά δημιουργώντας την ψευδαίσθηση πως η ιστορία επαναλαμβάνεται.. Στην ουσία, γίνεται λόγος για ανακύκλωση της ανθρώπινης ψυχολογίας, η οποία αποτελεί μοχλό ανάδειξης όμοιων γεγονότων, των οποίων όμως η έκβαση, ο χρόνος και το περιβάλλον διαφέρουν.
Συντάκτης: Πέννυ Ζωϊτάκη